ERA MAGNA CARTA, ERA PRUMÈRA CONSTITUCION
Maugrat que siguec fòrça conegut peth sòn absolutisme e per provocar ua des prumères guèrres civius dera istòria europèa ena Edat Mejana, Joan sens Tèrra tanben aguec d’autrejar era Magna Carta , era prumèra constitucion deth continent europèu.
Eth regne de Joan I d’Anglatèrra, tanben conegut peth nom de Joan sens Tèrra pr’amor que non avie cap eretatge, siguec fòrça polemic. Siguec coronat arrei d’Anglatèrra dempús dera mòrt de sòn frair, Ricard Còr de Leon, fòrça estimat pes anglesi. Eth ère eth mes jove e eth darrer des Plantagenet, e eth sòn regnat (1199-1216) siguec lèu fòrça discutit pr’amor que non siguec gens aimat. Solament començar lo regnat perdec es territòris anglesi continentaus.
Ath delà d’açò, siguec acusat de cruseltat, despotisme e fauta d’abilitats militars mès siguec tanben eth prumèr arrei dera epòca qu’autregèc un document ath sòn pòble, era Magna Carta, considerada aué coma un precedent des constitucions modèrnes qu’an era majoritat de païsi europèus.
63 articles de drets feudals e ciutadans
Era Carta siguec autrejada eh 15 de junh de 1215 dempús de pèrder era guèrra contra es nòbles anglesi e ei un arreconeishement totau as drets umans. Eth sòn nom en latin Magna Charta libertatum ja vò díder quinis èren es sòns objectius; balhar libertats as anglesi e arturar eth despotisme des arreis.
Totun, Joan sens Tèrra aguec d’autrejar-la per fòrça, pr’amor qu’avie perdut era guèrra contra era noblesa anglesa, que volie tanben aver es madeishi drets qu’avien agut es nobles normandi. Dempús de fòrça discussions siguec fin finau autrejada entara nacion anglesa en 1215.
Entre es articles autrejats cau soslinhar qu’era majoritat èren drets feudals autrejadi as nòbles mès tanben n’i avien d’autes autrejadi ara Glèisa e tanben as ciutadans liures que podien atau veire confirmades es sues possessions privades. Tanben ère reconegut eth dret a non se tornar a maridar des veudes o divèrses garanties des òmes davant era lei.
Era Magna Carta, tanben ère una hònt de garanties jos es disposicions governamentaus e tanben era mala conducta des foncionaris reiaus. Per tot aquerò amassa, ei considerada coma un precedent des constitucions modèrnes e atau ei estudiada aué. Tanben a estat considerada coma un des documents legaus mès importants en eth desvolopament dera democracia.
Christian Andreu
