Mediterranèu

LA REVÒLTA DEL DUC PAULUS

La revòlta del general visigòt Flavius Paulus l’an 673 auriá pogut cambiar l’istòria d’Occitània e Catalonha. Lo soslevament en sa favor foguèt total en tota la Tarraconensis (Catalonha) e la Narbonensis (Occitània). A mai, Paulus foguèt coronat rei oriental (Rex orientalis provinciae) per oposicion al Rex meridionalis (rei del sud), Vamba, rei dels visigòts. L’istòria comuna d’ambedoas nacions comencèt doncas fòrça lèu e plan mai abans que non se pensava.

La revòlta del general visigòt Flavius Paulus l’an 673 auriá pogut cambiar l’istòria d’Occitània e Catalonha.

Totun, l’istoriografia internacionala encara discutís uèi lo jorn lo ròtle jogat per aquel general que poguèt pas contunhar sa òbra en tot crear un estat en aquelas províncias pendent lo sègle VII. Los istorians pòdon uèi èsser desseparats segon sa nacionalitat entres grops; los primièrs afirman que Paulus foguèt consequéncia d’un còp d’estat entre visigòts e pro (los espanhòls). Los autres dison que foguèt solament un ensag de monarquia locala sens cap mai d’importància (los franceses).

D’un autre latz, e urosament, l’istoriografia catalana e occitana a totjorn valorat la sieuna figura dins l’istòria dels dos païses en sa justa mesura. Mas benlèu abans d’explicar d’una manièra mai prigonda aquelas diferéncias istoriograficas cal benlèu conéisser l’istòria de sa revòlta e perqué, fin finala, reüssiguèt pas. Aquò pòt donar pro d’informacion al legeire en tot analizar aquel episòdi de dos territòris que, lèu lèu, veirián la creacion d’Occitània – se pensa que l’occitan nasquèt pendent lo sègle VIII – e Catalonha – que començariá atanben sa istòria après la conquista de la vila de Girona pels comtes occitans ( e pas francs ).

Un general d’origina desconeguda

Flavius Paulus foguèt un general (dux) visigòt d’origina desconeguda. Qualqu’unes dison que foguèt pas visigòt mas ispanoroman. D’autres arriban dire que foguèt grèc. La causa es pas clara. Sens mai d’informacion, solament se pòt dire qu’aviá un naut títol militar en l’an 672 dins lo reialme visigòt. Foguèt aquel an que lo rei Vamba coneguèt que lo dux de la Septimania occitana s’èra rebellat del temps que s’armada marchava vèrs lo nòrd per luchar contra los bascons.

Totun, aquò ja es un primièr fach, que plusors istorians an volgut soslinhar. La patria ispanica èra pas tan solida en aquela epòca pr’amor que divèrsas armadas ja èran estadas enviadas abans per contrarotlar totalament lo territòri peninsular e mai enlà (Septimania). Alberto Raúl Esteban Ribas, istorian dels faches militars, confirmèt ja fa temps que davant l’escasença reala de revòltas, mai d’un contingent visigòt foguèt enviat a Gallaecia (Tuy, Toro e Astorga) e tanplan a las províncias de Septimània e Tarraconensis ont, dins la Vilas mai grandas, i aviá una granda preséncia de tropas visigòtas. Al delà, los visigòts potencièron las defensas près de las montanhas dels cantabres e asturs a mai dels bascons, territòri ont cada estiu iniciavan de campanhas de pacificacion. E fondèron la vila de Vitòria per contrarestar l’amenaça del desir bascon de libertat.

Tot aquò mòstra un reialme gaire fòrt e ont cada territòri a sas particularitats socialas desparièras. L’istoriografia espanhòla, pasmens, a volgut totjorn difondre que l’Ispania de l’epòca foguèt una nacion solida e sens cap de fendilha. S’aguèsse estat atal se compren pas la revòlta del dux de Septimània, Ilderic que, amb l’ajuda de l’evesque de Magalona e los josieus de las Vilas e vilatges del territòri, decidiguèt reconéisser pas mai l’autoritat reiala visigòta.

Lo rei visigòt Vamba volguèt pas arrestar la campanha contra los bascons. O far volriá dire reconéisser flaquesa militara. Mas envièt lo nòu dux de la Tarraconensis , Flavius Paulus, per finir la revòlta del territòri occitan. La suspresa arribariá del temps que Paulus fasiá camin vèrs Narbona. En tot arribar a Tarraco e Barcino, la populacion atanben se suslevèt e foguèt decidit d’amassar fòrças amb Septimània. Totun, cal pas dintrar encara en conflicte dubèrt amb Vamba. Es mai oportun crotzar los Pirenèus e ailà daissar veire las cartas.

La vila de Barcino tombèt lèu davant l’armada del rei visigòt Vamba.

Una revòlta generala

En aquel moment la reaccion de la populacion d’ambedoas províncias visigòtas foguèt egala. Se parlèt de proclamar Paulus coma nòu rei d’aquelas províncias e la revòlta venguèt generala. Aquesta es tanben una de las questions qu’encara uèi, desseparan l’istoriografia d’espanhòls, franceses, catalans e occitans. Maugrat l’insisténcia per mostrar una pichona revòlta locala contra l’autoritat visigòta (un afar entre visigòts), d’autors coma Palol, Rovira e Virgili o Soldevila an soslinhat qu’aquò foguèt pas possible pr’amor de l’espandiment general de la revòlta. Cossí es possible una revòlta d’aquel biais sens una causa mai prigonda que ja existissiá abans ?

Aital, paucs mas mai sincèrs istorians espanhòls coma l’istoriana Velázquez, an reconegut qu’aquò foguèt simbòl de “determinats particularismes geografics que ja començavan d’èsser visibles. Pr’amor que la província Narbonensis aviá la majoritat de la populacion galloromana. En Tarraconensis èran d’ispanoromans. Aquò fasiá d’elas un territòri aluenhat del centralisme germanic visigòt e las convertissiá en de territòris qu’èran pas realament visigòts”.

Après ganhar los bascons en campanha, Vamba enviarà totun, tres armadas amb tres dux que conquistaràn lèu, primièr Tarraco e puèi Barcino. Los visigòts rauban pertot. I a de viòls de femnas. Los abitants de la Tarraconensis son tractats coma d’estrangièrs. A l’autre costat dels Pirenèus Flavius Paulus, ara ja rei de l’èst envièt una letra a Vamba. Li demanda s’es pro fier per crotzar las montanhas e lo trobar amb la sieuna armada.

Los visigòts tornèron conquistar lèu la Tarraconensis e la Narbonensis.

Maugrat aquò, l’armada visigòta a pas de rival. Conquista Castrum Libiae (Llívia ) e arriba a Magalona. Per far lo sètge arriban atanben de vaissèls. I a paur entre la populacion de la vila, Fin finala, i a pas cap d’assaut. La vila se somet e l’armada de Vamba contunha vèrs Narbona e Nimes.

Vamba conquistarà tanplan Narbona e puèi arribarà a Nimes. Ailà, òc, i a sètge. Tres jorns demoraràn las atacas e las contratacas. Una nuèch, los visigòts de Vamba creman las pòrtas de la vila e pòdon i dintrar. La populacion, totun, lucha, ostal per ostal, carrièra per carrièra. Atal aurà de temps l’armada de Paulus per se refugiar dins lo circ roman. A l’epòca, l’anfiteatre es una vertadièra fortalesa e cal aver una armada plan granda per la conquistar. Serà, benlèu, lo darrièr espèr del primièr e darrièr rei oriental, Paulus.

Alara serà quora començarà un dels episòdis mai escurs de tota la revòlta. Dins l’armada de Paulus i an de visigòts mas tanplan de francs e saxons – de mercenaris los darrièrs, collaboradors de l’estat vesin los primièrs-. La fidelitat entre los soldats de las tres armadas es brica nauta. Los francs parlan dubertament de traïcion visigòta. Los saxons aiman pas los francs e los visigòts aiman pas degun. Una nuèch los insults menan als còps d’espasa. Puèi comença una batalha entre totes. E Paulus considèra que serà melhor èsser jos la proteccion de Vamba que demorar un jorn mai amb aqueles mercenaris.

Paulus serà arrestat e la revòlta finirà lèu. Morirà en preson en Toledo e lo reialme visigòt demorarà solament 35 ans mai. Quora los arabis e los berbèrs crotzaràn la Mediterranèa en 711 tota la peninsula iberica tombarà jos l’Islam e serà pas arrestada fins Tolosa primièr e Peitieus puèi.

La consideracion imperialista d’Ispania

Flavius Paulus es encara uèi plan discutit segon l’escòla istoriografica. Maugrat la negacion d’unes e autres – i a d’istorians franceses qu’an arribat dire encara uèi lo jorn que l’armada qu’èra a Narbona amb Paulus èra francesa ¡ – una vision mai clara del dux e rex orientalis dels territòris que lèu lèu serián Catalonha e Occitània comença a daissar d’èsser minoritària.

De mercenaris francs, visigòts, saxons e galloromans luchèron entre si lo darrièr jorn.

D’istorians coma Jordi Auladell an qualificat l’istoriografia espanhòla d’abans e d’uèi coma “una concepcion imperialista del reialme visigòt ispan basada en un solet rexgens et patria gothica ( rei, pòble e país). E avertís que d’afirmacions coma aquelas son solament una responsa a la manca totala de populacion e patria comuna entre los abitants d’Ispania.

“Lo coronament de Paulus – amb una corona que i aviá en una glèisa de Girona – vòl dire que los abitants consideravan pas que de nòbles e religioses estrangièrs aguèsson de causir lo nòu rei – çò confirmèt Auladell en referéncia a Vamba-. La revòlta demòstra una volontat clara d’independéncia del luenhan poder visigòt: solament la Tarraconensis, los bascons e la Narbonensis li donaràn supòrt. Totes los autres donaràn supòrt a Vamba”.

A mai, los libre de l’epòca que son estats la basa de l’estudi posterior d’aquela revòlta, l’Historia Rebellionis Pauli, la Insultationis Vilis Storici e lo Iudicum in Tyannorum son de narracions escuras ont es pas dich res sus divèrses aspèctes d’aquela istòria coma l’origina de Paulus o lo supòrt total qu’aquel aguèt de paisans mas tanben de vilas, d’ispanoromans, de galloromans, visigòts o religioses de las doas províncias.

Mai e mai l’istoriografia catalana e occitana comenta metre en son luòc un personatge comun d’ambedoas nacions sòrs que foguèt d’interès comun dels dos territòris abans la crotzada. La rapida adesion de tota la populacion a Paulus fa pensar en un estat visigòt considerat ja a l’epòca coma enemic ( Paulus se proclamèt pas mas foguèt coronat per la noblesa e la populacion). E aquò es çò que l’istoriografia espanhòla – pas la sieuna majoritat, òc ben, pr’amor que començan tanben d’aver istorians coma Velazquez qu’an lo dobte – a pas volgut transmetre.

Mas l’istòria es escricha per los venceires e atal la legenda de Paulus se perdèt dins l’istòria. D’aquò fa mai de 1350 annadas. E maugrat que lo temps es luenhan mòstra encara l’existéncia d’una singularitat nacionala desparièra. Coma encara uèi se debana en Catalonha e Occitània. E l’istoriografia estrangièra pòt dire tot çò que vòlga. Los faches son de faches . E lo trabalh de l’istorian es totjorn ensajar d’arribar fins la vertat dels faches. Pas la manipular.

Christian Andreu