LO PAPA (O ANTIPAPA) LUNA
CAM.- Pero Martines de Luna nasquèt en Illueca, Aragon, en 1328 e foguèt un aragonés que venguèt Papa amb lo nòm de Papa Luna, malgrat que lo sieu nòm oficial dins la Glèisa foguèt Benedit XIIIn. Pasmens, lo sieu nomenament arribèt de la man d’Avinhon, e pas de Roma, e en aquela epòca foguèt tanben considerat antipapa, restacat amb los papas oficials romans, car i aviá mai d’un papa al còp. Abans d’èsser papa foguèt l’evesque d’Urgèl.
Aital, Pero Martines de Luna foguèt lo filh de Joan Martines de Luna e Maria Peres de Gotor, senhora de Gotor e Illueca, en Aragon. Foguèt evesque d’Urgèl fins a l’an 1370 e en 1387 foguèt nomentat pel papa Clement VII cambrièr de la catedrala de Tarragona. Aquò entraïnava venir lo senhor de la vila de Reus, ont i demorèt mai d’un còp. Ailà reposava al Castèl del Cambrièr e foguèt alara quora coneissèt que lo papa Clement aviá mòrt.
Se n’anèt alara vèrs Avinhon e ailà comprèt la vila de Reus per 50.000 sòs e i demorèt coma lo sol senhor d’aquela vila catalana del sud. Encara en 1402 autorizèt poder crear una armada al Camp de Tarragona per defensar la region de las atacas del piratas musulmans. De remembrar que jamai renoncièt a èsser lo senhor de Reus e sonque o daissèt d’èsser quora lo nòu papa Martin V balhèt lo titòl de senhor de Reus a Père de Frias en 1417.
L’eleccion coma papa
Al long de la sieuna vida aviá balhat de supòrt a Robert de Ginebra mai d’un còp e aquò entraïnèt venir papa causit pels cardenals franceses en 1394 quora moriguèt Clement VII. De remembrar que, al meteis còp, los cardenals italians causiguèron Bonifaci IX coma nòu papa e doncas Pero de Luna demorèt coma papa mas tanben coma antipapa.
Lo papa Luna aguèt pas la reconeissença de la majoritat de la glèisa catolica. Lo comte de Barcelona e rei d’Aragon e Valéncia òc que li balhèt de supòrt e tanben los estats d’Escòcia, Castilha e Navarra. De remembrar que fòrça d’aquel supòrt arribèt de la man del predicaire valencian Vicent Ferrer.
En 1397 la Glèisa francesa, que fins alara tanben li aviá donat de supòrt, declarèt de Benedit XIII èra pas lo papa drech e lo rei de França retirèt la sieuna amistat al papa Luna. D’efièch, en 1398 foguèt assetjat per Boucicaut al palais d’Avinhon, un sètge que demorariá encara fins a l’an 1403, e que provocariá la crosada de Tedelis, que voliá liberar lo papa del sètge amb una armada catalana enviada per lo comte de Barcelona Martin Ir. La tòca finala d’aquela d’armada, liberar lo papa, totun, foguèt pas possibla, pr’amor que lo flume Ròse aviá fòrça pauca aiga e l’armada catalana poguèt pas arribar fins Avinhon. Pasmens, poguèron ajudar a declarar una patz temporala de tres meses entre las parts.
Encara en l’an 1409 foguèt excomuniat pels cardenals de Pisa, que causiguèron un autre papa, un tresen papa. En 1415, pendent la Conferéncia de Perpinhan li calguèt fugir e Benedit XIII poguèt arribar a Penyíscola, una vila valenciana septentrionala ont i demorèt la rèsta de la sieuna vida. D’efièch, a l’epòca nasquèt la frasa catalana « dire que 13 son 13 » o en castelhan « contunhar amb 13 » que fa reféncia al sieu testarditge pr’amor que, testard coma foguèt, jamai renoncièt al títol papal fins a la sieuna mòrt en 1423.
Val pas dire que, pendent totes aqueles ans Benedit XIII contunhèt a l’ora d’escriure de bullas papalas dont la qu’autorizava a fondar l’Universitat de Sant Andreu, en Escòcia, la mai anciana d’aquel país. E aquò se debanèt en l’an 1413.
Benedit XIII foguèt depausat coma papa pel Concili de Constança en 1417 mas Pero de Luna volguèt pas jamai reconéisser lo nòu papa Martin V e l’excomunièt. Encara aviá la reconeissença de qualcunas vilas d’Escòcia, Castilha, Navarra e Aragon, que demorariá fins al moment de la sieuna mòrt. Encara après morir qualcunes cardenals de Penyíscola causiguèron un autre cardenal amb lo nòm de Benedit XIV, que foguèt pas jamai reconegut a nivèl oficial, aqueste còp, per dengun.
Los afars intèrns de la corona catalana e aragonesa totjorn patiguèron l’influéncia de Benedit XIII. Balhèt lo sieu supòt a la familha dels Trastamara castelhans en , quand caliá causir un nòu rei pr’amor de la mòrt del comte de Barcelona sens de filhs. E tanben foguèt lo papa qu’ajudèt a premanir lo Tractat de Casp del meteis an e que reconeguèt Ferran de Trastamara coma nòu comte de Barcelona e rei d’Aragon e Valéncia. Lo sieu castèl, lo castèl de Penyíscola, al país Valencian, es dubèrt uèi lo jorn e pòt se visitar plan.
