FROISSART, CRONICAIRE MEDIEVAL

CAM.- Èsser cronicaire o jornalista uèi lo jorn es plan abitual. O foguèt pas pendent l’edat medievala. E la majoritat dels noms dels cronicaires foguèron perduts. Pr’amor d’aquò trapar que las Cronicas de Jean Froissart demorèron fins a l’epòca modèrna es, cresèm, un vertadièr tresaur istoric a l’ora d’estudiar aquela epòca. Lo valor de Cronicas es, pasmens, encara uèi, objècte de discussion demest las escòlas istoricas anglesa e francesa. E benlèu cal explicar la rason.

Jean Froissart nasquèt a Valenciennes, alavetz dins una país sobeiran e independent del reialme francés, lo Comtat d’Enaut, en 1337. Plan jove, viatgèt a la cort d’Edoard III d’Anglatèrra e poguèt tanben visitar Escòcia e lo País de Gallas. De primièr trabalhèt coma cronicaire per Felipa d’Enaut, femna d’aquel rei anglés. Quand moriguèt  contunhèt la sieuna òbra patrocinat per divèrses nobles de l’epòca, coma Wenceslau de Boèmia, Robert de Namur o encara Guy de Chântillon. En 1388 visitèt encara Gaston Febús a Foix e Ricard II en Anglatèrra, malgrat que la majoritat de las Cronicas foguèron escrichas a Enaut. Fin finala, Froissart moriguèt en 1410.

Segon l’istoriografia anglesa Froissart foguèt un dels màgers cronicaires de la Guèrra de Cent Ans, a mai d’un dels escrivans màgers d’Euròpa, al costat de Petrarca e Chaucer (contemporanèus). Totun, i a encara fòrça istorians franceses uèi lo jorn que son encara fòrça critics amb aquelas Cronicas. Soslinhan que, malgrat qu’escrivan de lenga francesa, sa nacion foguèt jamai la francesa e que, sovent, las sieunas simpatias son pels angleses.

Un grand cronicaire

Pasmens, discutir ara lo nivèl istoric a mai de literari de las Cronicas de Froissart, seriá, benlèu, començar un camin sens fin. Es segur que son de cronicas qu’an un cèrt vejaire (de còps mai que mai personal) sus de faches de guèrra (batalhas coma Crécy o Peitieus), a mai de socials (las Jacqueriás de 1358 o las Companhiás Liuras de 1356 o encara la Revòlta dels Paisans anglesa de 1381).

Lo vejaire de Froissart es amic dels angleses quand començan las cronicas mas, tanben cal dire qu’evolucionèt e puèi, se mòstra mai e mai amic dels franceses car Namur e Chântillon èran fisèls al rei de França. Totun, la critica vèrs la Glèisa e lo Papat es brava e fòrça pauc abituala a l’epòca. Considerar alavetz Froissart e las Cronicas coma una òbra amb un vejaire anglofil es una realitat qu’es jamai poguda demostrar, aumens, istoricament.

De cercaires coma Geoffrey Brereton, que publiquèt una version en lenga anglesa a Penguin Books defendon lo vejaire de Froissart coma un vejaire que foguèt pas permanent, nimai total. Qu’escriguèt cossí poguèt los fachs de la sieuna epòca apuèi parlar amb de personas que visquèron aqueles fachs. E qu’o faguèt dempuèi Enaut, un país, qu’encara èra independent quand Froissart moriguèt en 1410.

Cal doncas considerar las Cronicas de Froissart benlèu coma un escrich ancessor de la majoritat de cronicas de guèrra actualas e doncas tanben una referéncia sociala mai (objectiva del còp que subjectiva) del sègle XIV. Mas aquò empedís tanben lo criticar fins al ponch de dire qu’aimèt pas los franceses en aquelas guèrras. Totes sabem, los que legissèm istòria mas tanben los que sonque l’aimam legir o ne parlam, qu’aquela disciplina scientifica, quora vòl èsser ben escricha, es una amassada de vejaires escrichs per ambedós costats, e pas sonque amb la vision del que ganhèt la guèrra e doncas, atanben l’istòria. Aumens, l’istòria escricha al sègle XXI deuriá pas èsser aquò.