LO REI RAINIER LO BON (1409-1480)
CAM.- Lo Rei Rainier o Rainier lo Bòn, tanben conegut coma Rainier I de Nàpols, Anjau, Sicília e Provença (1409, Angieus – 1480, Ais de Provença), foguèt lo darrier còmte de Provença avant l’annexion francesa de 1481 e pr’amor d’aquò rèstèt coma un dels pus grands senhors medievals occitans.
Car Rainier I foguèt pas sonque Comte de Provença mas atanben Comte de Guisa, Duc de Bar, Duc de Lorena, Rei de Nàpols e Sicília, Duc d’Anjau, Comte de Provença e de Forcauquier, Rei de Jerusalèm e Comte de Barcelona.
Durant la Guèrra de Cent Ans, balhèt lo sieu supòrt al rei francés Carles VII contra los angleses. Tanben participèt a la sieuna coronacion en Rems en 1429. Tanplan ajudèt a la cerca de la patz pendent las negociacions de Tors. Totun, tanben maridèt la sieuna filha Margarida amb lo rei anglés Enric VI.
La sieuna òbra se centrèt en desvolopar l’administracion d’Anjau, Lorena e Provença. De vilas coma Angieus, Ais de Provença, Avinhon e Tarascon prosperèron plan pendent lo sieu reinatge. Creèt una cort amb d’escrivans e trobadors en Ais de Provença e Angieus. Lo meteis Rainier compausèt d’òbras coma lo Traité de la forme et devis comme on fait les tournois (1452) o encara lo Livre du cœur d’amour épris (1457). Tanben protegiguèt lo pintor Nicolau Froment.
Quora moriguèt en Ais de Provença en 1480 los provençals volguèron lo sieu corps en de tèrras provençalas mas los angevins prenguèron lo corps pendent la nuèch e fugiguèron a travèrs lo Ròse. Puèi foguèt sepelit en Anjau, a Angieus.
Un comte amb fòrça títols
Rainier I lo Bon aguèt doncas, pr’amor de totes aqueles títols, lo privilegi d’aparténer a un dels ostals nòbles europèus pus celèbres e importants del sègle XV. Nasquèt en 1409, lo tresen filh de Loís II de Provença e Violant d’Aragon. En 1420 foguèt maridat amb Isabel de Lorena, filha del duc lorenés Carles. Amb ela aguèt dètz filhs. Après la sieuna mòrt tornèt a maridar Joana de Laval en 1454.
En 1417, quora moriguèt lo sieu paire, los sieus fraires e lo que seriá lo nòu rei de França susvelhèron Provença fins al nomenament del sieu fraire Loís II coma nòu comte provençal. Puèi foguèt nomenat ereitièr.
La mòrt del sieu fraire arribariá en 1434, quora foguèt nomenat ereitièr de Provença e encara en 1435 ereitièr del reialme de Nàpols. Puèi, en 1441 cediguèt lo títol de Comte del Maine al sieu fraire Carles.
Pasmens, dempuèi 1421 Anfós Lo Magnanim aviá podut aver la confirmacion de la reina napolitana Joana II qu’el seriá l’ereitièr d’aquel reialme italian. Calguèt crear una aliança entre los ducats de Milan e Venècia amb Loís III de Nàpols per poder declarar, fin finala, Loís, coma lo nòu rei d’aquel estat.
Per ansin, Loís III foguèt nomentat ereitièr del reialme de Nàpols en 1423 e puèi aquel drech venguèt a Rainier. Pasmens, Rainier foguèt fach presonièr après la Batalha de Bulgnéville en 1431 per los borgonheses e li calguèt renonciar a totas las tèrras flamencas ereitadas de Robert de Bar e encara maridar la sieuna filha amb a Frederic II de Vaudémont. Un còp aquò fach foguèt liberat.
Après lo Sètge de Nàpols fugiguèt a Provença e, malgrat que pensava que los napolitans demorariá fisèls, la corona d’aquel reialme venguèt, fin finala, a mans d’Anfós, comte de Barcelona. (1437-1442)
E tanben comte dels catalan
En 1466 moriguèt Pèire de Barcelona, comte d’aquel estat medieval e la corona foguèt aufrida a Rainier d’Anjau. Una delegacion catalana foguèt enviada a Angièrs per li demanar d’acceptar la corona comtala catalana. Rainier sonque acceptèt quand lo rei francés autorizèt l’entrepresa.
Foguèt aital que lo reialme de França confirmèt que començava a ajudar als catalans pr’amor de Rainier d’Anjau. Lo rei d’Aragon creèt alara una aliança entre Anglatèrra e Borgonha e Aragon per luchar contra lo nòu comte barcelonin mas tanben lo rei francés.
Totun, Rainier jamai anèt a Catalonha e cediguèt los sieus dreches al sieu filh Joan II de Lorena, que i arrivèt en 1467, pas gaire abans de l’ataca reiala aragonesa a la vila de Roses. La vila resistiguèt e l’armada dels Anjau poguèt dintrar pauc après a Barcelona (genièr de 1467).
Los Anjau foguèron plan recebuts pels catalans malgrat la grèva crisi economica que patissiá alara Catalonha pr’amor de la guèrra. En abril de 1467 l’armada angevina crosèt los Pirenèus e assagèt de conquistar Girona.Lo sètge capitèt pas e se retirèt après se conéisser l’arribada d’una armada aragonesa dirigida pel meteis prince Ferran.
Aquò ajudèt lo prince aragonés a l’ora de conquistar divèrsas vilas e vilatges de l’Empordan catalan. Totun, una contraofensiva angevina e catalana provoquèt la sieuna fugida a Viladamat. Puèi lo rei d’Aragon e lo prince se n’anèron vèrs Tarragona.
Pendent la fin de 1467, Joan d’Anjau assautèt lo castèl de Sant Martí d’Empúries, que foguèt liurat en 1468. Lo rei d’Aragon alara capitèt a l’ora de crear una nòva aliança militara, ara amb Castilha. Girona tombèt en 1469 davant l’ataca dela angevins. Malgrat aquela victòria, l’ofensiva angevina s’arrèstèt pr’amor que Joan d’Anjau se n’anèt a Provença per cercar mai d’argent per la guèrra.
Quora tornèt en 1470 venguèt lèu malaut e moriguèt divèrses meses après. Lo nòu lòctinent catalan foguèt Joan de Calàbria que sonque poguèt conquistar après Cadaqués e Berga en 1471. Mas ja èra benlèu tard, pr’amor que l’armada del rei d’Aragon se dirigiguèt ara vèrs Barcelona. Lo sètge del capluòc catalan comencèt. Quand lo rei aragonés poguét conquistar Barcelona la guèrra finiguèt e Rainier perdèt Catalonha e lo Comtat de Barcelona.
Los darrièrs ans
En 1470 Rainier comencèt a balhar las sieunas tèrras als sieus filhs. Carles d’Anjau seriá nomenat nòu comte provençal en 1474 e Violant d’Anjau foguèt nomenada ereitièra de Lorena. Puèi, moriguèt lo 10 de julhèt de 1480 en Ais de Provença, e foguèt enterrat en Angieus malgrat lo desiri del pòble provençal.
L’enemistat amb lo rei de França, pasmens, venguèt mai e mai prigonda. En aquela epòca lo rei Rainier voliá pas cap guèrra contra França. Cediguèt Anjau el rei francés per arrestar l’arribada de la guèrra amb França. Mas demorèt coma sobeiran de Provença.
En 1475, la sieuna filha Margarita foguèt liberada dels angleses pel rei de França. Calguèt pagar 50.000 monedas d’aur per poder o far. Lo rei de França demanèt alara a Margarita renonciar al títol de Comtessa e, per lo Tractat de Picquigny de 1475, lo rei francés li demana al comtat de Provença poder pagar aquela quantitat d’argent. Margarida arribèt a Roan e calguèt renonciar als dreches coma Anjau per poder se liberar e anar fins a Provença. E faguèt un testament ont lo rei francés venguèt l’ereitièr
Rainièr moriguèt lo 10 de julhèt de 1480 e foguèt sepelit en Angieus malgrat la volontat popolara provençala. La sieuna filha balhèt lo comtat a Rainièr II, duc de Bar. Totun, paus gaire après, lo rei de França demanèt d’èsser reconegut coma ereitièr e poguèt lèu apondre Provença al domeni real francés.
Uèi, e malgrat la discussion istoricista se foguèt o pas un bon sobeiran provençal, cal reconéisser que foguèt un òme de granda cultura, que parlèt plusors lengas dont lo latin, l’italian e lo grèc. E coneissiá un pauc l’aràbi. Ajudèt totjorn lo teatre e l’espandiment de la sciéncia coma la medecina, la biologia e d’autras. Parlar sonque del sieu legat cultural ja entraïnariá plusors articles. Pr’amor que sonque n’avèm balhat una leugièra imatge istorica.
