AGILA, REI DE LA TARRACONENSE E SEPTIMÀNIA

Christian Andreu.- L’istoriografia classica de còps amaga d’istòrias e personatges que pòdon far cambiar l’istòria dels estats. E o fa sovent. Malgrat que l’istoriografia espanhòla confirma encara uèi que Rodrigo foguèt lo darrièr rei dels visigòts en 711 quora arribèt una armada gigantassa d’arabis e berbèrs es pauc conegut qu’a l’epòca lo reialme èra desseparat en dos e qu’un autre rei, Agila, èra rei de la Tarraconense (Aragon e Catalonha) e la Septimània occitana (lo capluòc foguèt benlèu Narbona).

Son brèu regnat (710-714) es sovent amagat per de rasons politicas: lo reialme visigòt de 711 existissiá pas a l’epòca e dos reialmes n’èran nascuts: d’aragoneses, de catalans e d’occitans amb Agila, los autres peninsulars jos Rodrigo. Totun, la conquista aràbia e berbèr de 711 finiguèt de manièra parièra per ambedós reialmes. L’istòria es pas totjorn cossí es explicada.

Aital, e aprés la mòrt del rei visigòt Vitiza en 710, lo nòble Roderic donèt un còp d’estat e se faguèt causir coma rei a Toledo. De grops de nòbles de la Tarraconense e Septimània e benlèu la còsta de la Cartaginense o acceptèron pas e causiguèron Agila coma nòu rei.

Solament son demoradas divèrsas monedas qu’an lo nom d’Agila. Foguèron fachas a Narbona, Girona, Tarragona e tanben Lhèida (El Bovalar). Aquò mostrariá numismaticament qu’existiguèron ja dos reialmes visigots desseparats dempuèi l’an 710 (qualqu’unes istorians dison encara que dempuèi l’an 708).

La mòrt de Roderic en 711 a la batalla de Guadalete se produsiguèt sens cap d’ajuda militara de l’autre reialme visigòt del nòrd-èst peninsular. D’efièch poiriá èsser que l’oncle d’Agila, Opa, foguèsse estat l’arquevesque que demandèt d’ajuda als arabis e berbèrs per destrusir lo reialme dels visigòts de Roderic.

La conquista aràbia-berbèra

Agila auriá contunhat coma rei encara fins a l’an 714 quora los arabis e berbèrs aurián arribat al riu Èbre (que ne poirá èsser estada la frontièra fins alavètz) e conquistèron Saragossa. Davant lo poder dels nòus conquistadors Agila demandèt una patz temporala mas Mussa Ibn Nussayrn, lo dirigent arabi que dirigia l’armada conquistadora, l’envièt al califa omeia. Apuèi serián estadas arribadas notícias que parlavan de l’abdicacion d’Agila e la fin de la lucha. Mas un grop de nòbles de la Tarraconense e Septimània o acceptèron pas e decidiguèron causir encara un nòu rei, Ardon. Segon mai d’una fònt auriá encara estat rei fins a l’an 716.

Divèrsas fònts escrichas confirmarián totes aqueles faches; la Chronica Regum Visigothorum, que Roderic arribèt al tron de manièra violenta, l’istorian andalusian Ibn al-Qutiyya, qu’Agila seriá estat nomentat rei aprés la mòrt de Vitiza en 710, e segon l’istorian militar Bernard Bachrach encara la causa de la casuda de Toledo se seriá passada pr’amor de l’aliança entre d’arabis e berbèrs, de josièus del reialme visigòt de Roderic, e lo reialme del Nòrd-Èst d’Agila (los bascos èran en guèrra amb los visigots quand arribèt l’armada d’Africa del nòrd.

L’istòria de Roderic coma darrièr rei visigòt ven totun de luenh. Mòrt en 711 en Guadalete, seriá estat sepelit a Portugal amb l’escrich “Aquí es Roderic, lo darrièr rei visigòt”. Mas quand arribèron los arabis e los berbèrs i aviá una aliança d’efièch demest Gallaecia, Asturias, los bascos e los josièus, a mai del reialme d’Agila, contra Roderic e son estat visigòt. Pauc mai se sap d’Agila, mas se pòt afirmar que foguèt rei d’un reialme visigòt desseparat politicament del de Roderic entre 710 e 714. E aquò fòrça istorians encara o amagan.