LA GUÈRRA DE L’AGLA (1420-1424)
CAM.- Malgrat que la nomenada Guèrra de l’Agla comencèt a nivèl local demest Braccio da Montone e la vila italiana de l’Agla (Aquila) lèu venguèt una guèrra generala entre Milan, Florença, la Glèisa e Nàpols. La crida papala de Martin Vn provoquèt tanben una guèrra de religion pr’amor que da Montone venguèt lèu excomicat e caliá far una crosada contra l’excomunicat.
En 1422 Andrea Fortebraccio foguèt nomenat policièr dels Abruzzi, mas amb l’ajuda diplomatica de Ruggero d’Antignola, que coneissiá plan lo territòri. D’Antignola foguèt plan recebut a la vila de l’agla mas lèu los abitants de la vila s’avertiguèron que podián prérdre la sieuna autonomia politica.
Pendent la fin d’aquel meteis an, los abitants de la vila de l’Aquila comencèron una revòlta e secutèron d’Antignola fins al defòra de la vila. Los dirigents de la revòlta avián coma amics los reis de Napòls, los Sforza de Milan e tanben lo Papa Martin Vn.
Fortebraccio envièt lèu de delegats a la vila per remembrar qu’àviá una armada de fins a 6.000 cavalièrs. Mas los abitants d’Aquila volguèron pas se sosmetre e comencèt la guèrra. Al meteis còp envièron de delegats a Roma a jurèron fidelitat al rei de Nàpols se conservavan la lor autonomia. Lo rei napolitan envièt a Antonio Pappacoda a l’Aquila per començar la defensa de la vila contra Fortebraccio.
La guèrra ven generala
En 1423 la vila de l’agla se premaniguèt per lo sètge dels de Fortebraccio, que comencèt alara e demorèt mai de 13 meses. Fortebraccio tanben comencèt lo sètge dels castèls que i aviá al torn de la vila; lo primièr foguèt lo de Paganica. Puèi conquistèt tanben los castèls de Navelli, de San Pio delle Camere e de Barisciano.
Una revòlta intèrna que voliá dubrir las pòrtas de la vila a Fortebraccio capitèt pas e 12 abitants foguèron executats. D’autres mai encara foguèron assassinats en carrièras pel pòble d’Aquila. La vila foguèt atacada, mas los abitants poguèron resistir.
En febrièr de 1424 Fortebraccio assajèt encara una nòva ataca mas los abitants de la vila descobriguèron lèu l’assaut e tanpauc capitèt. En mai del meteis an, lo Papa e Nàpols amassèron una armada de fins a 5.000 òmes dirigits pels Sforza per atacar Fortebraccio.
Alara Fortebraccio ataquèt tornarmai la vila amb mai de 2.000 òmes. Mas un autre còp foguèt rebutat pels abitants d’Aquila. Totes los vilatges que i aviá al torn de la vila foguèron brutlats e lors abitants cremats vius. E los castèls de la region foguèron tanben conquistats, un aprés l’autre.
Malgrat qu’una armada dirigida per Muzio Attendolo poguèt dintrar a la vila, lo sètge contunhèt e qualcunes castèls tornèron a se revoltar. Amb aquela nòva fòrça militara, los abitants d’Aquila sortiguèron de la vila per luchar contra l’armada de Fortebraccio en çò que seriá la batalha finala del 2 de junh de 1424. Lèu tanben arrivarián plusors armadas papala, milanesa e napoletana per s’amassar als abitants de l’Aquila.
Los de Fortebraccio causiguèron atacar, mas l’aliança qu’avián davant èra tròp fòrta per capitar e ganhar jamai la batalha. Al prat batalhièr de Bazzano demorèron mòrts fòrça òmes de Fortebraccio del còp que los ganhaires se’n tornèron a Aquila per anonciar la victòria e la libertat finala de la vila.
La guèrra de succession de Nàpols, totun, contunhèt demest Anfós V d’Aragon e la reina Joana II de Nàpols, que moriguèt en 1435. Anfós V, Comte de Barcelona, conquistèt lo reialme en 1442 e quora conquistèt la region d’Abruzzo calguèt reconéisser l’autonomia de la vila de l’Aquila, pr’amor que lors abitants encara demoravan fisèls als Anjou.
