A L’ÈST, UN EMPÈRI PAGAN
CAM.- Lo Grand Duc de Lituània Algirdas (1296-1377) foguèt lo fondator d’un empèri europèu que s’espandiguèt dempuèi los estats baltics europèus actuals fins a la Mar Negra e governèt un territòri qu’arribava a sonque 80 quilomètres de la capitala de Russia, Moscòu. Per poder o far aguèt l’ajut del sieu fraire Kęstutis. Lo Grand Ducat Lituan foguèt un dels màgers estats europèus medievals.
Algirdas foguèt una dels set filhs del Grand Duc Gediminas, mòrt en 1341. Abans de morir, pasmens, daissèt un part del ducat al sieu filh mai jove Jaunutis, amb Vilnius coma capluòc. Mas Algirdas, ajudat per Kęstutis, envièt a l’exili a Jaunutis e se declarèt Grand Duc en 1345. La rèsta de la sieuna vida assajèt de conquistar de mai en mai tèrras pel Grand Ducat de Lituània.
Segon plusors fònts istoricas foguèt rei dels lituans, cossí demorèt escrich a las Cronicas Livonianas, e daissèt d’èsser sonque un grand prince e pro. Pels occidentals, totun, lo rei dels lituans foguèt Kęstutis. En aquela epòca Lituània èra assetjada per d’estats enemics ; l’Òrdre Teutonica al nòrd-èst. L’Òrda d’Aur al sud-èst e Polònia a l’oèst a mai del principat de Moscòu a l’èst.
Algirdas ganhèt lèu mai de territòri dels moscovitas e de l’Òrda d’Aur. Caliá assegurar totas las tèrras eslavas pel Grand Ducat Lituan, tanben las del prince de Moscòu. Tanben nomenèt lo sieu filh Andrieu coma Prince de Pskov e los abitants de Novgorod li balhèron de supòrt contra Moscòu.
Après conquistar Smolensk e Bryansk, las relacions amb los russes cambièron. Lèu assetgèt Moscòu en 1368. O tornèt a far durant la guèrra contra aquel estat (1368-1372). Puèi ganhèt al prat batalhièr contra los mongòls en la Batalha de l’Aiga Blava en 1362 e poguèt arribar, aital, fins a Crimèa.
Dempuèi 1371, se faguèt nomenar rei e demanèt un evescat desparièr del de Moscòu per Kyiv, Smolensk, Tver, Novosil e Niizhny Novgorod, entre d’autras vilas. E confirmèt que, se atacava Russia èra pr’amor qu’aviá las sieunas rasons.
Un monarca pagan
Uèi los istorians actuals considèran qu’Algirdas governèt un empèri pagan, malgrat qu’usèt las conversions religiosas segon la sieuna pròpria conveniéncia per capitar a l’ora de subreviure coma estat. D’istorians coma Wartberger e Dugosz qualifiquèron Algirdas de pagan fins a la sieuna mòrt, en 1377. Lo Patriarca de Constantinòble, Neilos, l’acusèt de paganisme e de prince totjorn enrabiat. Un autre patriarca encara, Filoteu, excomuniquèt totes los nòbles rutèns que l’ajudavan.
Après morir, foguèt sepelit amb 18 cavals e fòrça riquesas a la forèst, prèp de Maišiagala. Totun, la cronica de Bychowiec afirma que venguèt crestian abans de se maridar amb Maria de Vitebsk en 1318. Aquesta es una cronica del sègle XVI. En Vilnius foguèron bastidas divèrsas glèisas ortodòxas mas pas dengun poguèt jamai confirmar quora foguèt batejat. Sonque qualcunes istorians russes actuals contunhan a l’ora d’afirmar que foguèt crestian. Encara mai. Qualcunes istorians pensan qu’Algirdas, abans de morir,venguèt monje e se n’anèt a la catedrala de Teotokos de Vílnius fins a la sieuna mòrt coma monje.
