PLURALITAT DE LENGAS

CAM.- Maugrat çò que se pòt pensar, las societats medievalas d’Euròpa foguèron de societats tras que pluralas, culturalament mas atanben lingüisticament. Mai encara que plusors societats de mai d’un estat europèu d’uèi lo jorn, qu’enebís tota autra lenga que l’oficiala e qu’ataca los dreches fondamentals de las minoritats actualas.

Se parlam de societats pluralas e plurietnicas a l’Euròpa medievala cal pensar que los estats mediterranèus foguèron un dels luòcs ont aquela diversitat pòt arribar èsser melhor estudiada. Aital, en d’estats coma la corona catalana e aragonesa, l’estat francés, lo Bearn, Navarra o los divèrses estats italians de l’epòca, l’existéncia de mai d’una comunautat culturala atanben entraïnava de lengas desparièras, parladas atanplan amb totala libertat. Una libertat que, cal tornar dire, èra en aquò mai granda que la qu’avèm los europèus d’uèi lo jorn.

Un bèl exemple sus las lengas parladas dins los estats del rei Jacme Ier, rei d’Aragon, de Malhòrca e de Valéncia e Comte de Barcelona, mòstra plan tot aquò dich fins ara. Per ansin, i aviá lo latin, lenga oficiala de la glèisa, de la sciéncia e la justícia mas atanben de la diplomacia internacionala e, de còps, de la còrt, maugrat que lo rei parlesse de mai en mai la lenga vulgara (lo catalan). Mas que n’i aviá encara fins a 6 lengas pus. E cap d’aquelas patissiá cap sòrta de discriminacion politica o sociala.

Fins a 7 lengas parladas

En mai del latin se parlava lo catalan, parlat en Catalonha, mas atanben al reialme de Malhòrca e encara dins una partida plan granda del reialme de Valéncia. Apuèi i aviá l’occitan, parlat majoritàriament als territòris situats al nòrd dels Pirenèus (coma Montpelhièr) e qu’atanplan èra la lenga de la nauta cultura utilizat per de trobadors e de trobairitz a tota Euròpa. En mai d’aquò i aviá l’aragonés, qu’a l’epòca èra parlat fins mai enlà de Saragossa e encara en divèrses territòris del reialme valencian fronterièrs amb Aragon.

Apuèi i aviá lo josieu, o lenga de cultura, parlat, mai que mai, per la tras qu’importanta comunautat josieva de la corona catalana e aragonesa e encara l’aràbi, nomentat pels cristians algaravia. Dins d’aquel i aviá l’aràbi clàssic, utilizat per las classas nautas e cultas e encara los religioses e l’aràbi vulgar, que, de còps èra tant aluenhat de l’aràbi classic que podia pas èsser utilizat ne quora òm volia aprene la religion musulmana amb son libre sagrat.

Fin finala, se parlava encara l’aljamia, una lenga que uèi seriá considerada coma un pidgin o barreja de totas las autras lengas mai parladas, çò es lo catalan, lo castelhan e l’aragonés (en tot parlar de la peninsula iberica). L’aljamia foguèt una lenga parlada per de musulmans que ja fasiá de temps que demoravan (encara) en territòri de crestians. E èra desparièr d’una region a una autra (e atanben n’evolucionèt de manièra diferenta). Totun, que foguèt una lenga solament parlada e pas escricha.

Tot aquò mòstra una riquesa culturala e lingüistica a l’epòca que, per rapòrt a uèi lo jorn, ja volrián plan tornar aver de milions d’abitants de l’Union Europèa . Benlèu aital i aurián plan mens de problèmas lingüistics e culturals e nacionals. Foguèt una societat plan mai plurala que çò que podem imaginar. E per ansin, qu’o cal atanben reivindicar.