“BOGRE. LA GRANDA ERETGIA EUROPÈA”
Francesc Sangar.- Fredo Valla es un director piemontés que mostrèt totjorn un grand interès per la diversitat lingüistica europèa, mai que mai l’occitan, que es la sieuna lenga familhala, amb documentaris coma “Valades ousitanes” o “E i a lo soleh – François Fontane la descubèrta de l’Occitania”. Mas a rebatuts tanben en la siá òbra qualques capítols istorics qu’an configurada la realitat actuala del Vièlh Continent.
L’an 2021 dirigiguèt lo film “Bogre. La Granda Eretgia Europèa”, una vision mai pròcha al capítol istoric dels Bons Òmes e las Bonas Femnas, mai conegut coma Catarisme, e qu’a l’Euròpa Orientala èran nomenats coma “Bogomils”. De segur la dissidéncia religiosa mai importanta a l’Euròpa medievala. Son fòrça los detalhs qu’ajudan a afirmar que sèm davant d’una òbra mèstra.
Un documentari pas tipic
Aquel film es pas lo tipic documentari. Lo cineasta Fredo Valla, mejançant las aportacions dels divèrses entrevistats, totjorn grands estudioses d’aquel capítol istoric, configura un mosaic que mòstra lo movement dels Catars e los Bogomils dempuèi desparièrs prismes. Mas aquelas intervencions ofrisson tanben una vision fòrça interiora que permet conéisser tanben las vidas quotidianas, la repression, l’esperança… d’unas personas perseguidas simplament per creire o difondre una manièra desparièra de comprene lo Cristianisme, afrontada a las versions oficialas.
Dempuèi los monastèris ortodòxes bulgars, los pòbles lengadocians, las vilas del nòrd d’Itàlia… o en remembrant de capítols doloroses mai recents coma las persecucions del nazisme o las massacres de las guèrras balcanicas de la decada de 1990. Als tempses actuals, quand existís la volontat d’amagar o minimizar los efièches de l’intolerància e qualques dreches poirián èsser menaçats a la nòstra vièlha Europa, de produccions coma “BOGRE” son totalament necessàrias perqué non escrigan pas l’istòria amb de falsetats.
Son fòrça los capítols istorics referenciats pendent lo film, mas particularament l’autor d’aquel article remembra qualques adaptats a Occitània, coma la recitacion de qualques fragments de la “Canson de la Crosada”, las exemplaras vidas dels fraires Autièr malgrat las sieunas tragicas execucions, o cossí es explicada la sensacion de paur davant la repression entre los abitants de Montalhó, vila ont totes los sieus abitants foguèron acusats d’eretgia. E es un moment primordial e fòrça esmovent l’entrevista a l’Evesque catolic de Pàmias, que demandèt plan perdon a las victimas de la persecucion “eretica” dins la sieuna diocèsi uèch sègles endarrièr.
Lo film incorpòra declaracions dels divèrses estudioses en lors pròprias lengas: lo sèrbocroat de Bòsnia e Erzegovina, lo francés, lo bulgar, l’italian e l’occitan. Amb aquela perfiècha solucion, “BOGRE. LA GRANDA ERETGIA EUROPÈA” ven tanben un joièl pels aimants de la filologia e las lengas.
