D’ART A L’EPÒCA ESCURA
Cam.- L’edat medievala foguèt atanben una epòca d’aur per las arts maugrat las guèrras que i aviá jorn aprés jorn. D’arquitectura, d’escultura e de pintura, entre autras arts, visquèron un moment excepcional. E una de la vilas que o visquèt foguèt la Florença italiana del duecento, del trecento e del quatrocento mas encara abans. Lo baptistèri de Sant Joan (San Giovanni) es una bastida religiosa de mesuras armonicas e la pus anciana de la plaça del Duomo d’aquela ciutat. Foguèt bastida sus un palai roman e encara uèi es un de las jòias pus celèbras de l’arquitectura urbana d’aquela epòca.
Totun, lo baptistèri de San Giovanni es una de las bastidas mai importantas de l’arquitectura religiosa de Florença. Lo primièr text escrich que ne parla es de l’an 897. Lo papa Nicolau IIon foguèt testimòni de la primièra pèira aperaquí l’an 1060 e foguèt finit en 1128. La sieuna partida superiora, maugrat aquò, foguèt pas finida fins l’an 1150.
Es un pichon temple amb la forma d’un octagòn amb dos solièrs qu’a un tet piramidal, que jos i a una copòla gigantassa. Es estada considerada coma una barreja tras qu’ordinària dels baptistèris de Ravena e de Roma. La copòla foguèt dessenhada per l’arquitècte de la renaissença Filippo Brunellesqui e, a mai, lo mèstre anonim d’òbra volguèt s’inspirar en l’epòca antica per bastir de colomnas als solièrs, d’arcs de mièg ponch e de finèstras cègas. A mai, d’incrustacions de marbre dels murs son un element totalament nòu a l’epòca.
La bastida romanica patiguèt de nòvas òbras dos còps mai: en 1202 la capèla circulara foguèt remplaçada per una autra de rectangulara e encara en 1339 Arnolto di Cambio decorèt las colomnas de pèira amb de colors blancas e verdas per crear una armonia màger. A tres pòrtas de bronze d’una color mai o mens daurada. Doas foguèron dessenhadas per Lorenç Ghiberti (1378-1455) e la tresena per Andrea Pisano entre 1330 e 1336, qu’es doncas, la pus anciana. Son devessidas en 20 partidas, qu’an 20 scènas religiosas biblicas.
L’òbra de Ghiberti
Las pòrtas del baptistèri son doncas de vertadièras jòias de l’art medieval. La pòrta nòrd foguèt realizada per Lorenç Ghiberti en 1401 apuèi ganhar un concors que tanben i participèron Brunellesqui e Jacob della Quercia. Las partidas superioras an 10 scènas de la vida de Jesús e las 10 inferioras dels evangelistas e los paires de la Glèisa. Entremièg, de pichons caps e entre aqueles lo pròpri retrach de Ghiberti. La pòrta del Paradís, d’un autre costat, foguèt bastida un pauc mai tard, entre 1425 e 1452 e a 20 scènas dauradas que parlan de divèrses episòdis de l’ancian testament, totes causits per Leonardo Bruni.
La pòrta del Paradís es la mai modèrna del baptistèri e es situada fàcia a la Catedrala de Florença de Santa Maria dei Fiore. Uèi la pòrta es una còpia que l’original se tròba al Musèu de l’Òbra del Duomo. Dins i a 48 figuras e de caps que son un retrach de profètas e d’autres personatges biblics. La desseparacion en solament 10 scènas ajudèt Ghibèrti d’aver mai superfícia per las narracions e poder aital parlar de mai d’un episòdi biblic en caduna d’aquelas.
Los murs interiors del baptistèri son devessits en dos solièrs e sus aqueles i a la copòla, jos un tambor amb de mosaics. De colomnas corintias donan supòrt a una cornissa del primièr solièr. L’òrdre foguèt inspirat del Panteon roman. Al solièr superior i a una galariá nauta amb de finèstras parièras situadas entre de colomnas.
La decoracion es doncas de luxe: de marbre, de capitèls classics daurats, de mosaics que relusison, e pertot de colors verdas e blancas. Lo sepulcre de l’antipapa Joan XXIII es entre dos aquelas colomnas; òbra de Donatello e Michelozzo. La copòla foguèt trabalhada dempuèi 1225 e lo Judici Final coma tèma central: Crist es lo Senhor de l’Univèrs sus un arc de Sant Martin. A un costat e autre del filh de dieu totes los profètas que i aguèt abans d’el e jos los mòrts que sòrton dels cavòts per sa òbra finala: una òbra arquitectonica tras qu’ordinària que remembra que l’epòca medievala foguèt atanben una edat d’aur de las arts europèas e mondialas.
