LO REPÒBLAMENT (OCCITAN) DELS COMTATS CATALANS

CAM.- Malgrat que pendent la fin del sègle XIXen e començaments del sègle XXen la majoritat d’istorians catalans confirmava una origina lingüistica occitana per la lenga e cultura catalana actualas, la politica posteriora a l’epòca de la dictadura franquista espanhòla (1939-1975), e encara mai aquesta, entraïnèron lo desbrembe d’aquel prètzfach. Dempuèi la decada de 1980 comencèt òm encara a suggerir que lo catalan aviá coma origina dirècta lo latin, malgrat la fauta de pròvas istoricas evidentas.

Uèi lo jorn es malaisit de trapar d’òbras apertenentas a l’istoriografia catalana actuala que sián un assag a l’ora de discutir aquela origina lingüistica. Son de la fin de la decada de 1970 e començaments de 1980 e encara de 1990, coma l’Atlas d’Història de Catalunya, de Víctor Hurtado, Jesús Mestre e Toni Miserachs (Edicions 62, 1997).

Quora analizan los territòris recebuts per Guifré lo Pilós dempuèi l’an 870 del rei franc Carles lo Cauv (çò es los comtats d’Urgèl e Cedanha) e puèi dels comtats de Barcelona e Girona (878) es confirmat cossí se debanèt lo repòblament d’aqueles comtats en tot analizar l’origina geografica del meteis.

Segon aqueles istorians doncas, los castèls foguèron los nuclèus del nòu repòblament arribat pas solament a de tèrras qu’uèi aperteneon a la Catalonha centrala (Osona, Vic e Berguedan) mas tanben e pauc aprés a de territòris de còsta, coma los situats entre Barcelona e Girona. L’origina de la majoritat de personas qu’arribèron a aqueles comtats catalans son, mai que mai, occitans, e cal soslinhar una origina mai fòrta encara dels parçans situats al torn de la vila de Narbona.

Una origina narbonesa

“L’origina d’aquelas personas (vengudas a l’epòca a viure en aquelas tèrras catalanas), çò dison aqueles istorians, foguèt divèrsa, d’un costat èran d’ispans qu’arribavan dempuèi l’autre costat de la frontièra e venián de tèrras contrarotladas pels musulmans. D’un autre costat, arribavan del territòri occitan abans conegut coma Septimania. Fin finala, tanben i arribèron de francs de províncias encara pus septentrionalas. Mas la majoritat èran del luòc  e avián una origina gòta”.

Puèi encara, es afirmat que l’origina de cèrts toponims dels nòus comtats catalans aquitans (pr’amor que lo territòri foguèt conquista pel Reialme d’Aquitània e pas pels francs) podián èsser preromans, romans e tanben francians (una pichona minoritat) mas que n’i a d’autres que confirman una relacion prigonda amb l’origina de la populacion venguda, coma la província de Narbonesa”.

Pendent la decada de 1960 e 1970 una majoritat d’istorians occitans e catalans encara consideravan aquesta lenga coma sonque un dialècte meridional de l’occitan. Mens de 50 annadas puèi es plan malaisit comprene un cambiament d’un vejaire istoric sus l’origina d’aquela lenga se es pas per de rason politicas. E se, uèi, d’istorians occitans e catalans ne parlan pas gaire, cal comprene que l’escòla istoriografica francesa e encara mens l’espanhòla an pas cap d’interés a l’ora d’estudiar aquela origina pr’amor de rasons sonque politicas. Mas far de politica es pas çò de meteis que far d’istòria…