L’IDEAL CAVALIERESC
Francesc Sangar.- La noblesa medievala desirava se distinguir socialament, e encarguèt d’òbras literàrias, los “romans”, al servici de la creacion d’unas originas ancianas e idealizadas de la cavalariá per legitimar lor poder e la siá supremacia, e ont defendre los ideals de cresenças e comportaments qu’un bon cavalièr (un bon nòble) deviá possedir, amb un clar caractèr educatiu.
Èra mai una declaracion de volontats que pas lo reflèx de la realitat, aquò que volián èsser, e mostrar perque sovent los cavalièrs possedissián pas tantas nòblas valors. Aquela literatura mòstra de modèls anacronics, de rais celtica e bretona a l’epòca quand foguèron escriches aqueles romans. Alavetz la cavalariá existissiá pas, mas se voliá perpetuar aqueles ideals, dins la nòbla causa de la lucha del Ben contra lo Mal.
Aqueles modèls superavan lo cavalièr de las cançons de gèsta, solament batalhaire, fisèl al sieu senhor e amb una mission politica e istorica, e incorporava d’autras valors ligadas sustot a la cortesiá (e l’amor) o la cultura, absentas anteriorament e mai adaptadas a los gostes cortesans e del public femenin auditor de las narracions. Observam aqueles ideals amb Ivanh, lo protagonista de “Lo Cavalièr del Leon” de Chrétien de Troyes.
Coratge fàcia a l’aventura
La guèrra per defendre d’interèsses collectius de las cançons de gèsta, foguèt substituida per l’afan d’aventuras, rason d’èsser d’un cavalièr, ont aténher reputacion, onor e glòria de manièra individuala, e ont lo cavalièr realizava un “viatge iniciatic” per culminar la siá formacion coma cavalièr. Un bon cavalièr jamai refusava lo combat o lo perilh, sovent amb aventuras fantasticas.
Ivanh a pas paur davant los perilhs e afrontaments que se tròba, e ont demòstra la siá valor, coma davant lo gigant Arpí, “Preocupa’t de luchar tan plan coma poiràs, qu’ieu farai lo meteis.””
L’educat ambient cortesan e la convivéncia amb d’autras classas mai educadas empenguèt los cavalièrs a la cultura e al bon comportament e la bona educacion, sustot per enamorar lors damas. Aténher l’amor e l’aprobacion de la dama somiada e idealizada èra sovent lo motor de la recèrca d’aventuras. L’Amor educava al cavalièr e l’enfortissiá pel combat. Lo cavalièr èra fisèl a la dama coma un vassal, e a diferéncia de la Fin’Amor trobadoresca, se voliá la consumacion d’aquel amor. Per Chrétien de Troyes, mai “moralista”, amor e matrimòni èran inseparables.
Ivanh s’auça cortesament davant la preséncia de damas, respècta e aima la siá molhèr Laudina, tant que partís pas a batalhar sens li demandar permís, “Fòrça aimada madama, vos que sètz lo mieu còr e la miá arma, lo mieu ben, la miá jòia e la miá salut, concedissètz-me un favor per lo vòstre onor e per lo mieu.”.
Un bon cavalièr se comandava a Dieu e lutava contra los enemics del Cristianisme, mas mostrava tanben lo caractèr crestian en ajudant damas en perilh, personas sen proteccion… Los rituals, revestits d’una sacralitat successora de las tradicions germanicas, autrejavan misticisme e legitimacion als cavalièrs.
Ivanh se comanda a l’ajuda divina en qualques batalhas: “Dieu, lo vertadièr paire esperital me protegisca e vos tòrne la jòia e l’onor”. E Ivanh patís compassion cristiana de la domaisèla Luneta, condemnada a mòrt e la libèra.
Sovent lo meteis rei, a solidaritat amb los companhs. Un bon cavalièr deviá totjorn servir e obedir al sieu senhor. Lo desobesiment èra una de las piègers fautas, per la trencadura de la paraula donada mejançant lo vassalatge. Tanben lo ligam solidari d’ajuda mutuala amb d’autres cavalièrs èra sagrat. Galvanh e Ivanh en batalhar pel conflicte de las doas sòrs, quand sabon que son dos cavalièrs, refusan contunhar “perqué se vos aguès reconegut, vos asseguri que m’auriá declarat vencut sens donar un sol còp.”
E se lo cavalièr atenhiá acomplir pas aqueles principis ?
Se un cavalièr non acomplissiá aqueles ideals, perdiá la sieuna distincion e lo sieu onor coma cavalièr e dintrava en una decadéncia personala e morala, aluenhat del mond civilizat.
Ivanh recupèra amb fòrça gèstas l’amor e lo perdon de la siá molhèr e l’onor de bon cavalièr, car aviá fracassat en la promesa de retornar en una determinada data.
Onor e valor en la recèrca d’aventuras, obediéncia al senhor, fidelitat a la dama, solidaritat amb autres cavalièrs, pietat e compassion… valors d’un mond per legitimar la noblesa.
