CHAUCER E ES CONDES DE CANTERBURY

Christian Andreu.- Un des poètes e escrivans mès importants dera literatura medievau siguec, sense dobte, Geoffrey Chaucer. Era sua òbra màger “Condes de Canterbury” ei dilhèu ua des òbres mès interessantes d’aquera epòca pera sua critica sociau. E ara er occitan ei erós pr’amor que gessec ua version en gascon aranés d’ua nauta qualitat, editada per Institut d’Estudis Aranesi. Er autor dera revirada non ei aute qu’Antòni Nogués, que ja revirèc ar occitan aranés diuèrses òbres dera literatura mondiau d’una manèra excellenta.

Chaucer (1340-1400) ei aué considerat coma un des pairs dera poesia anglesa dera Edat Mejana. Ena sua epòca ja siguec fòrça celèbre e pr’açò siguec enterrat ena abadia de Westminster. Totun, era sua vida e òbra coma foncionari e diplomatic son mès importantes encara que non aquera soleta òbra. Chaucer escriuec auti libes importanti dera literatura medievau com “Eth Libe dera Duquessa”, “Era Legenda des Bones Hèmnes” o encara “Troius e Criseida”.

Era importància d’aqueres òbres a mès deth libe des “Condes de Canterbury” situen a Chaucer (qu’auie ancessors francesi pr’amor qu’eth sòn nom de familha volie díder “sabater, o que hè chaussures” entre es autors medievaus mès importants dera sua epòca, ath costat de Petrarca o Boccaccio. A mès d’açò siguec un des poètes que mès ajudèc a publicar en lengua anglesa en ua epòca ena quau era majoritat d’òbres èren encara publicades en francés en Anglatèrra (era lengua reiau) o encara en latin.

De familha nòble

Goffrey Chaucer neishec en Londres en 1343 laguens ua familha nòbla fòrça importanta en aquera ciutat. Eth sòn pair siguec un mercader damb fòrça sòs. Lèu maridèc Chaucer damb Agnes Copton, era sua prumèra hemna e qu’auie coma auviatge pròp de 25 botigues ena ciutat e ère er oficiau que dirigie era creacion de moneda ena Tor de Londres. Dempús, eth pròpri Chaucer venguec foncionari reiau e trabalhèc com messatgèr, foncionari e diplomatic.

En 1359 participèc ena guèrra des cent annades quan Edoard IIIn envasiguèc França e siguec ath costat dera armada dirigida peth Duc de Clarence. Mens d’ua annada dempús siguec capturat e calec pagar 16 liures tà tornar a auer era libertat (ua chifra qu’aué serien aperaquí 12 000 liures angleses).

Eth foncionari reiau Chaucer viatgèc a Castelha, Flandra e Aquitània e com qu’èra sua hemna Felipa èra dauna de companhia de Filipa d’Enaut, hèmna deth rei Edoard, justament pr’açò coneishec a Jean Froissart, un des cronicaires mès importanti d’aquera epòca e que tanben viatjaue damb Filipa d’Enaut.

Segontes bères hònts Chaucer tanben aurie viatjat enquiara ciutat italiana de Milan e ailà aurie coneishut un des mès grani poètes dera sua epòca: Petrarca. A mès d’aquera ciutat, tanben aurie viatjat a Picardia, Gènoa e Florença on dilhèu tanben coneishec Boccaccio. Çò qu’ei segur ei que siguec en Itàlia, on coneishec per prumèr còp era metrica italiana, pr’amor que pòc dempús ja ère en tot escríuer es sòns prumèrs versi en anglés.

Mès d’un rei

Era posicion politica de Chaucer non siguec facila. En aquera epòca un nau rei nomentaue naus foncionaris reiaus. Totun, podem pensar que Chaucer trabalhaue fòrça ben, pr’amor que, dempús dera mòrt d’Edoard IIIn contunhèc coma funcionari reiau damb Ricard IId. Segontes quauqui cercaires viatgèc per orde reiau a Milan tornarmai entà conéisher era familha des Visconti e eth guerrièr (condottiere) anglés John Hawkwood. Era tòca èra guanhar era man dera princesa francesa peth prince anglés damb mediacion italiana e acabar atau era guèrra. Totun, eth maridatge non se celebrèc e donques Chaucer non capitèc diplomaticament.

En 1374 Chaucer comencèc a dirigir es duanes deth pòrt de Londres. Ac hèc pendent 12 annades e venguec fòrça ric. Ei en aguesta epòca qu’escriuec er majoritat des sues òbres literàries. Ère ua mala epòca, damb revòutes sociaus constantes, coma era des lolards o era des pagesi (1380).

Maugrat qu’un nau rei, Enric IVn, volec Chaucer tanben coma funcionari reiau, eth poèta moric ena annada 1400. I a quauques cercaires qu’afirmen que siguec assassinat pes enemics de Ricard IIn o encara per òrdre deth pròpri Enric IVn, que non lo volie auer  mès coma foncionari reiau.

D’entre es sues òbres mès importantes cau rebrembar eth “Libe dera Duquessa”, “Anelida e Arcite” o “Era Legenda des Bones Hèmnes”, a més dera sua òbra principau en vèrs “Condes de Canterbury”.

Aué un legeire actuau encara a problèmes entà compréner ben es sòns libes pr’amor d’ua accentuacion diferenta dera d’aquera epòca en anglés. Totun, e maugrat açò, ei considerat com un des pairs dera literatura nacionau anglesa medievau. Es sòns libes que son aué revirats ar anglés modèrn entà dar ua melhor compreneson as legeires actuaus.

Geoffrey Chaucer siguec fòrça editat ja en vida e mès encara en es sègles XVI e XVII pr’amor qu’es anglesi considerauen qu’era sua critica sociau dera glèisa catolica (mès tanben d’auti estaments sociaus) ère ua posicion ancessora deth protestantisme. Arren mès luenh dera vertat, pr’amor que non podie èster arren d’un moviment religiós que sonque neisherie 150 annades dempús dera sua epòca.

Ua amassada de condes

Es Condes de Canterbury, editats ara en prosa per Institut d’estudis Aranesi ena magnifica colleccion Antòni Nogués, ei ua amassada de 24 istòries qu’expliquen diuèrsi peregrins que hènt eth viatge entà Canterbury (on ei enterrat Sant Tomàs Becket). Eth libe ei un concors  de condes d’aguesti peregrins que vòlen atau guanhar ua taulejada. Segontes quauques hònts ne deuríe auer 30 e donques eth libe non siguec acabat.

Son istòries que rebremben plan eth Decameron de Boccaccio (un grop d’amics hug dera pèsta en tot explicar istòries luenh dera ciutat). Açò non ei cap suspresa, pr’amor que Chaucer aurie coneishut Boccaccio e era sua òbra en ua mission diplomatica en 1372. A mès d’aqueth escritor italian, Chaucer tanben coneishec fòrça era Bíblia, Ovidi, Petrarca, Boèci e Dante pr’amor qu’òm ac pòt lièger en sòn libe.

E se era amassada d’istòries non ei originau, òc qu’ei originau eth concors entà guanhar ua taulejada. Es sòns personatges, a mès d’açò, son un exemple de critica sociau segontes Chaucer. Son fòrça umans e donques an vertuts e defèctes. Com ena vida reau. Dilhèu es personatges religiosi son es mès criticadi pr’amor que son descrits com ipocrites. Entà Chaucer es auti non èren àngels mès es òmes de Glèisa ac deuien èster e dar mès exemple qu’es auti. E son mostradi per Chaucer coma corruptes e males persones. Dilhèu pr’açò siguec un escrivan considerat pendent sègles com prèp ath protestantisme.

A mès d’açò son istòries que mòstren tanben era luta que i auie entre es diuèrses classes sociaus medievaus. Cadun aperten a ua classe sociau e supòrte as auti, mès pòc mès. Es Condes de Canterbury ei, donques, ua òbra fantastica mès tanben, ath còp, realista, que cree ua atmosfèra de simpatia, enemistat, empatia o relatiuisme ath legeire segontes eth personatge. Com ena vida reau. Ara o pendent era Edat Mejana. E es istòries son exquisides, des melhors que dèc aquera epòca enquiara.

E ara era lengua occitana guanhe un luòc preeminent, ath costat des autes granes lengües europèes en auer, tanben, aguesta grana òbra medievau. Gràcies a Antòni Nogués, que va camin de plaçar-se entre es mès grani traductors occitans pr’amor d’aguesta magnifica colleccion der Institut d’Estudis Aranesi.

Ei ua colleccion que tanben a d’autes títols universaus com Omèr, Shakespeare, Andersen, Cervantes, Dante e ara Chaucer. E damb ua arrevirada, segontes eth nòste vejaire, excellenta. Hè mès de 100 annades, era lengua catalana auec ua collecion de literatura estonanta, era “Bernat Metge”. Aué eth trabalh der Institut d’Estudis Aranesi hè camin de hèr ua collecion semblable. E açò ei un trabalh fòrça bon e meritòri. Se volètz liéger en occitan ua des òbres mès importantes dera Edat Medievau, com es Condes de Canterbury, ja ac sabètz. E tanben se pòt lièger en linha gratis, se non volètz era edicion en paper. Què mès se pòt demanar ?