LO TRACTAT DE TROYES (1423)
CAM.- Lo Tractat de Troyes foguèt lo tractat que decidiguèt que lo rei anglés e duc aquitan Enric Vn e los sieus descendents serián lo rei de França quora arribèsse la mòrt del rei francés Carles VIn. Foguèt signat a la vila de Troyes lo 21 de mai de 1420 après un campanha militara anglesa e gascona estonanta. Forma part de la fasa finala de la Guèrra de Cent Ans que, totun, foguèt ganhada pels franceses a la batalha de Castilhon en 1453.
Lo tractat confirmava que la filha de Carles VIn, Catarina de Valois, maridariá Enric Vn que foguèt, a mai, nomenat regent de França. Pasmens, lo dalfin francés, Carles VIIn, aimèt brica lo tractat pr’amor que demorariá sens venir rei francés jamai. Los Estats Generals de frança confirmèron lo tractat en 142i, après la dintrada d’Enric Vn a París.
Un rei fòl
Carles VIn de França foguèt totjorn considerat coma fòl. En 1392 ataquèt los sieus pròpris òmes pendent la batalha. Patiguèt la foliá pendent tota la sieuna vida. Quora Enric Vn desbarquèt en frança en 1415, ganhèt lèu la celèbra batalha d’Agincourt. En 1418 los borgonheses s’alièron amb los angleses e los aquitans. E ocupèron París. Mas lo duc de Borgonha foguèt assassinat pels d’Armanhac, fisèls al rei francés. Pr’amor d’aquò l’aliança amb los angleses e gascons venguèt encara pus fòrta.
La molher de Carles VIn de França, Isabèla de Bavaria, foguèt d’acòrd amb lo tractat, pr’amor que pensava qu’aital podiá arribar la patz a França. En mai d’aquò, los borgonheses comencèron a dire que Carles VIIn èra pas lo filh legitim de Carles VIn. Lo dalfin demorèt sens reialme pr’amor de tot aquò. E perdèt lo reialme pr’amor qu’aviá participat en la mòrt del borgonhés Joan sens Paur, prince borgonhés.
Malgrat que lo tractat èra plan legal, lo dalfin Carles VII se declarèt a se meteis rei de França en 1420, e declarèt Enric Vn d’Anglatèrra e ( ra ja tanben de França) en defòra de la lei. La justícia francesa lo cridèt per lo jutjar mas i anèt pas e demorèt coma fugitiu.
En 1422, pasmens, moriguèron Carles VIn de França e tanben Enric Vn d’Anglatèrra. Lo sieu filh, Enric VI, foguèt nomenat rei de França e Anglatèrra e Duc d’Aquitània. Val pas dire qu’alara Carles VIIn demanèt lo tron francés per el. Alavetz sonque gobernava la region de Bourges, e pr’amor d’aquò èra nomentat lo rei de Bourges.
Lo Tractat de Troyes foguèt confirmat en 1423 amb lo Tractat d’Amiens, quora Borgonha e Anglatèrra confirmèron qu’Enric VIn èra rei d’ambedós païses. E signèron una aliança per faciar Carles VIIn.
Totun, la direccion de la guèrra cambièt plan dempuèi 1429 amb Joana d’Arc. Comencèt lo sètge de Reims e quora foguèt conquistada Carles VIIn foguèt nomenat rei de França. En 1435 Carles VIIn signèt la patz amb los borgonheses e daissèt la guèrra (amb lo Tractat d’Arras) sonque entre França e Anglatèrra tornarmai.
Puèi, comencèt a ganhar de batalhas un còp e autre e lo tractat comencèt a demorar coma un tractat brica real. Encara en 1475 Edoard VI d’Anglatèrra (e pas ja Duc d’Aquitània pr’amor de la conquista francesa de Gasconha) tornèt a reclamar lo tron francés mas, fin finala, signèt la patz amb lo rei de França a daissèt de demanar aquel títol.
Malgrat aquel darrièr tractat, la corona anglesa considerèt que los reis d’Anglatèrra èran tanben los reis de França fins a l’an 1801 ! Totun, aquel títol foguèt brica real, pr’amor que los angleses perdèron la sieuna darrièra vila en l’estat francés, Calais, en 1558, gaireben 300 ans abans.
