L’INDEPENDÉNCIA DE SOÏSSA (1316)

CAM.- L’estat medieval europèu de Soïssa nasquèt en l’an 1316, quora l’emperaire alemand Loís Ivn reconeguèt la desseparacion d’aqueste territòri de l’empèri germanic e la plena independéncia dels sieus abitants de las leis imperialas. La reconeissença oficiala de Soïssa, coma nòu estat sobeiran medieval europèu arribèt aprés lo Pacte de Brunnen, signat demest los cantons d’Uri, Schwyz e Unterwalden, signat pas gaire abans, en desembre de 1315.

Foguèt alara quora los representants d’aqueles quatre territòris (pr’amor qu’Unterwalden èra alara desseparat en Obwalden e Nidwalden) se trobèron en Brunnen, aprés la victòria de la batalha de Morgarten, que s’èra debanada sonque un mes abans. Lo pacte confirmava l’ajuda militara entre los cantons se i aviá una nòva menaça exteriora.

La guèrra contra los Habsborg, pasmens, encara demorariá mai d’annadas, malgrat aquela reconeissença imperiala, pr’amor qu’en 1318 lo duc d’Àustria, Leopold Ir signèt una trèva amb los cantons confederats. Segon lo cronicaire de l’epòca Aegidius Tschudi, lo tractat de Brunnen confirma la naissença de l’actuala confederacion soïssa. En 1332 Lucerna volguèt dintrar en aquela confederacion. E Zurich i volguèt dintrar en 1351. Glarus e Zug i dintrèron en 1352 e Berna en 1353.

Una batalha plan importanta

Aquel tractat foguèt la consecuéncia de la victòria de la confederacion soïssa a la batalha de Morgarten del 15 de novembre de 1315. L’armada d’Schwyz, amb l’ajuda dels sieus aliats Uri e Unterwalden ataquèt l’armada austriaca dirigida pel meteis emperaire Leopold Ir prèp del lac Ágeri, en territòri d’Schwyz. La batalha demorèt pas gaire. Après una cuèrta lucha entre las armadas, l’armada austriaca comencèt a se retirar. Lèu los confederats soïsses fondèron la Liga dels Tres Cantons de la Forèst, que seriá, puèi, lo còr de la futura confederacion soïssa.

L’istòria d’aquela lucha a coma origina la volontat anteriora dels Habsborg de crosar lo Pas de Gotthard sovent, pr’amor qu’èra un camin mai cuèrt per anar a Itàlia. En aquela epòca Uri, Schwyz e Unterwalden ja avián fondat la Confederacion Soïssa en 1291 e poguèron aver reconeguda la lor autonomia dins l’empèri germanic.

Malgrat aquò, la tension entre la dinastia dels Habsborg e la Confederacion foguèt de mai en mai nauta dempuèi l’an 1314 quoand lo Duc Loís IVn de Babiera (que puèi seriá emperaire) e Frederic lo bèl (un autre prince dels Habsborg) demanèron ambedós la corona imperiala.

Los confederats balhèron d’ajuda a Loís IVn pr’amor que i aviá cèrta paur que los Habsborg annexèsson las sieunas tèrras (ja o avián assajat de far pendent la fin del sègle XIIIn). La guèrra comencèt quand los confederats d’Schwyz ataquèron l’abadiá d’Einsiedeln, protegida pels Habsborg. E puèi centenars de colons d’Schwyz volguèron i anar a viure.

Val pas dire qu’Einsiedeln demanèt d’ajuda legala a l’evesque de Constança, que demorèt pas gaire a l’ora d’excomunicar Schwyz. Per contra, los òmes d’Schwyz, dirigits per Werner Stauffacher, ataquèron e raubèron l’abadiá la nuèch del 6 de genièr de 1314. L’abat fugiguèt e demanèt d’ajuda a la glèisa, qu’excomuniquèt ara Uri e Unterwalden, a mai d’Schwyz.

Lo fraire de Frederic lo bèl, lo duc d’Àustria Leopold, ataquèt amb una armada los confederats. Segon lo cronicaire Johannes von Winterthur los Habsborg avián alara una armada de mai de 20.000 òmes, mas poiriá èsser una chifra un pauc mai reducha. D’istorians del sègle XIXn, dont Rudolf Hanhart, estiman qu’aquela armada èra de sonque 9.000 òmes. En 1907 encara, l’istorian Hans Delbrück afirmèt que l’armada èra pas gaire màger de 2.000-3.000 òmes, malgrat qu’amb una majoritat de cavalièrs.

Los confederats d’Schwyz aguèron lo supòrt militar d’Uri e Unterwalden. L’armada confederada poiriá aver demest 1.500 e 3.000 o 4.000 òmes. Totun, e malgrat lor nombre èran de paisans sens cap d’experiéncia militara.

Una cronica del sègle XIVn afirma que los austrians discutiguèron per ont anar. Mas foguèron avisats que i poirián anar mas que tanben caliá pensar se poirián tornar.

Leopold causiguèt atacar per desparièrs camins Arth, Entlebuch, Lucerna e encara a travèrs del pas de Brünig. Quora arribèron notícias sus una desfacha davant los confederats en Morgarten la reèsta de l’armada decidiguèt se retirar.

Segon la Cronica de Konrad Justinger, los abitants d’Schwyz foguèron avisats pels sieus vesins, los senhors de Hünenberg. Lancèron de flèchas amb lo messatge « Alerta en Morgarten ». (Hütend üch am morgarten), que senhalavan lo camin causit per Leopold per dintrar a Schwyz.

Alara los òmes d’Schwyz, amb 600 òmes d’Uri e Unterwalden se n’anèron a un luòc situat entre los lacs d’Ägerisee e Sattel, e se preparèron per la batalha en tot s’amagar. L’armada austrica èra una caravana al long de mai de 2 quilomètres de long quand l’avantgarda trapèt lo camin copat. Alara ataquèron los confederats soïsses.

Mai de 1.500 òmes moriguèron en aquela ataca segon Johannes von Winterthur (1340). Los confederats contunhèron lo chaple après la fugida dels austrians. Foguèt lo primièr còp que foguèron usadas d’alabardas contra de cavalièrs, un arma que venguèt celèbra a tota Euròpa pr’amor dels soïsses. Car los soïsses descobriguèron qu’un òme amb sonque una alabarda de 2 mètres de longor podiá aucir plan un cavalièr. E creèron d’alabardas encara mai longas, que fasián fins a 5,5 mètres de longor. Amb aquela nòva arma los soïsses poguèron ganhar totas las batalhas.

Sonque un mexs puèi los confederats tornèron a signar lo pacte d’ajuda militara fach en 1291 e nasquèt la Conferacion Soïssa. En 1316 l’emperaire Loís IVn confirmèt la reconeissença de la Confederacion mas Leopold se premaniguèt tornarmai per atacar los soïsses. Schywz ataquèt alara de tèrras dels Habsborg e Unterwalden encara marchèt vèrs Berna.

En 1318 la Confederacion signèt una trèva amb los Habsborg del còp que començava a demanar d’ajuda als vesins. En 1323 ja avián signat una aliança amb Berna e Glarus. En mens de 40 ans Lucerna, Zug e Zurich ja èran dins la Confederacion. Quora la guèrra tornèt en 1386, los confederats soïsses se premaniguèron per la batalha de Sempach e los austriacs comencèron a dobtar se podián jamai desfachar los confederats…