LOS OCCITANS AL LEVANT
Christian Andreu.- Un dels episòdis istorics mens coneguts de l’istòria europèa es la participacion d’una armada occitana pendent las crosadas que i aguèron en Orient Mejan a l’epòca medievala. Entre las divèrsas armadas de crosats que i anèron, l’occitana foguèt la que mens problèmas provoquèt – benlèu pr’amor de l’espandiment de valors pròprias de cavalariá coma onor, egalitat e paratge a travèrs de la civilizacion trobadora e que fasián d’Occitània un país totalament desparièr d’autres del nòrd d’Euròpa – pendent la sieuna marcha cap a Orient. Aquesta expedicion militara, mas tanben culturala, laissèt testimònis d’accions militaras notablas, e tanben noms de personatges istorics – coma Ramon IV de Tolosa – o luòcs – coma lo castèl libanés de Mont Pelegrin (una fortalesa encara uèi estonanta) que l’istoriografia araba a reconegut dempuèi fa fòrça temps.
L’origina de la sieuna construccion foguèt l’arribada a Trípol de l’armada crosada a la vila, que decidiguèt de contunhar mai al sud e conquistar Jerusalèm. Après aver aquò fach, l’armada occitana de Ramon IV de Tolosa (ont tanben i avián fòrça soldats d’autras tèrras occitanas coma los qu’acompanhavan Guilhèm del Bauç e son filh ) decidiguèt iniciar lo sètge de la vila libanesa.Lo castèl de Mont Pelegrin es benlèu l’exemple mai clar del pas dels occitans per tèrras libanesas, sirianas e palestinas pendent la primièra crosada (1096-1099). Tanben es conegut jos lo nom arabi de Qala’at Sanjil ( o lo Castèl de Sant Gilles, lo sieu constructor). La fortalesa encara domina uèi la part mai nauta de la vila libanesa de Trípol e es un dels exemples arquitectonics mai clars de la preséncia occitana en aquelas tèrras – lengadocians mas tanben provençals -.
Aital, en 1103, los òmes de Ramon IV comencèron a bastir lo que seriá aprés lo Castèl de Mont Pelegrin – espandit al sègle XIV per un autre Ramon de Gilles e qu’a balhat una discussion istorica que demora encara fins uèi -. Caliá aver una fortalesa per poder conquistar Trípol. Lèu foguèt sonada Mont Pelegrin, pr’amor que lo Comte de Tolosa voliá que foguèsse un endrech per aculhir los pelegrins qu’anavan a Tèrra Santa – aquesta èra estada una de las rasons principalas qu’aviá fach decidir los crosats jos la crida papala, fin finala, per conquistar o liberar Jerusalem, pr’amor que los turcs selkjucidas, en tot la conquistar fasiá pauc, avián barrat lo sieu pas als pelegrins -.
Après lo chaple abitual dels abitants de Trípol (en aquò los soldats occitans foguèron pas desparièrs d’autras nacions ), l’armada occitana decidiguèt transformar lo pichon comtat de Sant Gilles en lo Comtat de Trípol, mai grand, un estat exclusivament occitan que demorèt en tèrras libanesas e sirianas pendent 85 ans jos la dinastia de l’ostal de Tolosa e puèi 100 ans mai jos la dinastia aquitana–peitavina d’Antioquia. Lo comtat occitan de Trípol laissèt d’existir oficialament en l’an 1288 e aguèt en Lucia de Trípol la sieuna darrièra comtessa, en tombar la vila jos una armada mameluca. L’armada mongola amb qui aquesta aviá fach una aliança de darrièra òra poguèt pas la sauvar de la conquista (reconquista) araba. Maugrat que lo castèl foguèt assetjat pauc aprés, en 1105, una ataca enemiga araba provoquèt una lucha ont moriguèt lo meteis comte mondin – e que foguèt benlèu sauvat in extremis per una armada de provençals qu’acabavan d’arribar a Qala’at Sanjil, e lo bastiment del castèl contunhèt après la casuda de Trípol en mans crosadas occitanas.
La dinastia de l’ostal tolosan de Trípol
Ramon IV de Tolosa foguèt lo primièr d’una pas gaire longa lista de comtes de Trípol amb origina occitana que contunhèt amb noms coma lo catalan Guilhèm Jordan, comte de Cerdanha e nebot del primièr, Bertrand, son filh, Pons, lo filh d’aqueste, e los lors descendents Ramon II e Ramon III. En tot morir aqueste, sens filhs, lo comtat de Trípol foguèt legat al principat crestian d’Antioquia, regit per una dinastia aquitana-peitavina.
Dirigiguèt una de las quatre armadas que marchèron en 1096 vèrs Jerusalem e foguèt la soleta armada que provoquèt pas de sètges, massacres o destruccion als sieu pas. En tot arribar a Constantinòble foguèt lo solet cap crosat que volguèt pas jurar fidelitat a l’Emperaire Bizantin – diguèt qu’el solament obedissiá Dieu coma comte de Tolosa -.Lo fondador del comtat de Trípol doncas podia pas èsser un autre que un dels senhors feudals mai poderoses d’Occitània e un guerrièr. Nascut en 1042 en la vila mondina, Ramon IV aguèt lo títol de comte de Provença pel sieu matrimòni amb l’eretièra d’aqueste comtat en 1060. Pauc après decidiguèt conquistar manu militari totas las tèrras de la sieuna cosina Berta del Roergue, mòrta fasiá pauc. De mai, aguèt tanben los títols de Marqués de Gotia e del Comtat de Sant Gilles.
Après aquò Ramon IV e la sieuna armada participèron al sètge d’Antioquia – raubada pels bizantins a darrièra òra -, la conquista de Jerusalèm e la batalha d’Ascalon, ont i perdèt un uelh. Puèi s’enrabiar amb los autres caps de la crosada, marchèt a Constantinòble pendent tot l’an 1100 e volguèt pas la corona del nòu Reialme de Jerusalem. En aquela ocasion diguèt que voliá pas governar la vila ont Jèsus aviá patit.
La rason mai segura, totun, seriá que ja pensava en conquistar Trípol. Abans d’o far, conquistariá Tortosa de Siria, en 1102. Ordenèt après començar a bastir lo castèl de Mont Pelegrin, una fortalesa que seriá la causa de la conquista de Trípol en 1105 e la creacion del comtat occitan de Trípol dempuèi aquel an. Mas tot aquò, lo Comte de Trípol, Comte de Tolosa e Marqués de Provença o veiriá pas en tot èsser aucit en batalha contra Fakhr al-Mulk, ancian governador de Jerusalem. Ramon IV de Tolosa e de Tortosa de Síria aviá balhat naissença a un dels estats cristians mai longs e poderoses dels crosats en Orient Mejan. E ont l’occitan i èra la lenga de l’administracion e governamentala. Un fach uèi lo jorn sovent desbrembat.
