UN FRANC AL TRON DELS ESLAUS
Michal Cukan.- La actuala Boèmia a son nom pr’amor d’una de las tribús celticas nomentada Boii. Una pichona part d’aquela tribú arribèt fins Itàlia nòrdoccidentala pendent lo sègle IVen abans lo Crist e encara uèi los noms de vilas coma Bolonha e Bononia remembran aquela epòca. D’autras parts d’aquela tribú arribèron fins a Chèquia e Eslovaquia occidentala mas se barregèron amb d’autras nacions germanicas pendent los primièrs sègles de l’edat crestiana.
Cal soslinhar que dins aquela part i avián los Quads e los Marcomans, qu’arribèron a metre en dangièr lo nuclèu de l’Empèri Roman pendent mantunas luchas, tanben conegudas coma las Guèrras Marcomanicas (segonda mitat del sègle IIen). Pendent la casuda de l’Empèri Roman al sègle Ven i aguèt atanben una migracion massiva de tribús germanicas que laissèron lors tèrras pr’amor de la pression dels huns.
Los longobards arribèron mai tard a Lombardia e una partida dels sueus al nòrd-oèst de la Hispania, a Galicia. Darrièr eles, los eslaus arribèron a la actuala Boèmia ,Moràvia e Eslovàquia en divèrsas migracions. Prèp del fluvi Donau èran parcialament acompanhats pels Avars. Fins uèi lo jorn es pas encara clar d’ont los avars, mas çò qu’es vertat es que i aviá una cèrta simbiòsi dels avars amb los eslaus meridionals.
Creèron un un khanat o kaganat que foguèt lor fòrça militarara al nòrd dels Balcans e atanben a l’Euròpa centrala. Lor convivéncia amb los eslaus foguèt pas totjorn pacifica. Los avars demoranan en de fortalesas circularas e avián normalament la melhor part del botin. I aviá encara una costuma de compartir las femnas eslavas. Sonque era question de temps qu’aquelas tension arribèsson a se desvolopar dins un conflicte obèrt.
E arribèt lo moment clau
Lo moment per lo eslaus que i aviá mai al nòrd del nuclèu de poder avar arribèt pauc après la mòrt del khan Bajan, quora los eslaus panonians e del Donau se revoltèron contra los avars e causiguèron en l’an 623 coma cap lo mercadièr franc Samo. Aquel èra lo cap d’una caravana comerciala que dintrava dempuèi Empèri Franc en territòri eslau e èra mai una companhia militara que non una caravana pr’amor de la seguretat.
Lo ròtle de Samo foguèt clau pr’amor que capitèt de crear una amassada de tribús ont i èran los ancessors dels chècs e eslovacs actuals e atanben una partida dels sèrbes ancians que demorèron a Lusacia e que migrèron pas vèrs los Balcans. Lor cap èra Dervan. El e Valuk s’aliguèron amb Samo. Valuk èra cap dels carintians, una de las tribús que seriá atanplan l’origina del pòble esloven. Totas aquelas tribús avián dos enemics comuns; los vars e l’espandiment germanic vèrs l’oèst dels francs.
La capitala de l’empèri de Samo èra la vila de Wogatisburg. I a divèrsas teorias sus ont èra aquela vila, centre de poder de la primièra formacion estatala eslava coneguda a l’istòria. La fònt principala es la cronica de Fredegard que balha, totun, pauca informacion sus la vida e òbra de Samo. Per ansin solament d’ipotèsis identifican Wogatisburg amb Pressburg, çò es l’actuala Bratislava e d’autras encara la situan a la Boèmia occidentala.
Wogatisburg dintrèt en l’istòria l’an 631 après lo Crist pr’amor de la batalha contra lo rei dels francs Dagobèrt I que voliá conquistar lo territòri de Samo. Mas la fortalesa del cap eslau ajudèt residir e son flac empèri subrevisquèt encara fins l’an 658. Segon l’istòria tradicionala Samo aguèt desenats de filhs mas cap d’aqueles poguèt manténer sa òbra. Los avars tornèron èsser la fòrça pus poderosa a la region practicament fins las campanhas carolingianas de l’an 800.
Foguèron una partida de la politica de Carlesmanhe per assegurar las frontièras de lor empèri que luchava d’un caire contra los musulmans a Hispania e de l’autre al cors mejan del Donau contra los avars. Sonque mercés a la desfacha gaireben totala dels avars i aguèron las condicions idealas per la creacion de plusors eslaus a l’orient d’aquel empèri, coma Moràvia e Nitra, a l’Eslovaquia occidentala d’uèi lo jorn.
