LO REI QUE JAMAI FOGUÈT REI
Cam.- Cal pas cercar prigondament dins la bibliografia actuala per descobrir qu’un dels reis que demorèt durant la naissença del reialme medieval d’Aragon foguèt pas aquò: rei. Per ansin, e maugrat que l’istoriografia medievala considerèt pendent sègles que lo primièr rei d’Aragon foguèt Ramir I (1000-1063) una longa discussion demest istorians actuals aguèt coma resulta que foguèt jamai monarca e qu’en aquela epòca Aragon foguèt ne reialme nimai comtat, un fach que òc que pòt èsser dich de son filh e successors.”
Ramir I d’Aragon nasquèt en Arbar, Navarra, filh illegitim del rei navarrés Sanç Garcés III. La Genealogia regum Navarrae et Aragonae et comitum Barchinonae, escricha en 1380 afirmava que Ramir foguèt lo primièr rei d’Aragon, mas segon lo testament de son paire, rei de Navarra, a l’ora de morir, i aguèt cap division de reialmes.
Son ainat García Sanches III venguèt rei de Navarra. L’autre filh, Gonçal I, recebèt los comtats de Ribagorça e Sobrarb, e lo tresen filh, Ferran I lo comtat de Castelha. A la fin, Ramir recebèt totas las tèrras situadas demest las vilas de Matidero e Vadoluengo (çò que seriá d’aperaquí lo posterior reialme d’Aragon). Mas totes devián jurar fiseltat al rei de Navarra coma senhors feudals se reconeissián la soberaneitat de García Sanches III de Navarra.
Una longa discussion istoriografica
La tèrra donada a Ramir I d’Aragon èra terra regis, çò que vòl dire que la soberaneitat finala d’aquela èra del rei de Navarra. D’istorians coma Ubieto Arteta ja afirmavan fa temps que i aguèt cap desseparacion de reaialmes en aquela epòca e que lo rei qu’aguèt la potestas reiala foguèt García Sanches III de Navarra. Aquesta afirmacion dubririá la pòrta a una longa discussion istoriografica academica qu’a de vejaires tras qu’interesssants.
Segon l’istorian Viruete Erdozáin Ramir recebèt l’aunor (çò es la proprietat) d’aquelas tèrras mas pas lo comtat. A mai, recebèt jamai (ne usèt) lo títol reial, que òc utilizèt son fraire, rei de Navarra. E solament usèt de títols mai generals coma Ramir, filh del rei Sanç, mas sens jamai utilizar cap títol reial car aquò seriá estat considerat coma una vertadièra traïson.
La causa es pus complèxa de çò que pòt semblar per’mor que i a de documents ont Ramir es considerat rex, benlèu mai a l’ora de contunhar una tradicion medievala que daissava nomenar rei al filh de rei, maugrat qu’o foguèsse pas. Mas Ramir I jamai utilizèt lo títol de rei.
La majoritat de documents uèi trapats ont Ramir es considerat rei son de falsificacions de monastèris que volián aital confirmar la cession de tèrras donadas pel quite rei. Çò que foguèt pas verai. Quand lo reialme d’Aragon e lo Comtat de Barcelona amassèron lo linhatge, caliá aver una linha reiala mai anciana e pr’aquò Ramir I foguèt ja considerat rei.
Los successors de Ramir I foguèron considerats coma rex Aragonensum, çò es Rei dels aragoneses mas pas rei d’Aragon. E per ansin, Ramir I, rei d’Aragon, foguèt jamai rei nimai comte d’Aragon. Totun, en 1043 recebèt lo comtats de Ribagorça e Sobrarb coma eiretatge e moriguèt en 1063 a la batalha de Graus contra una armada de musulmans de l’emirat de Saragossa (al-Muktadir) e una armada castelhana amb de cavalièrs dont lo celèbre Cid.
Ramir I parlèt totjorn de terra mea o sonque terra quan voliá dire la tèrra de la sieuna propietat .Los autres nòbles aragoneses, òc que li jurèron fiseltat, coma lo mai naut senhor feudal d’Aragon. Pr’aquò, a la practica, son filh venguèt, òc, lo primièr rei d’Aragon qu’utilizèt aquel títol. Aital, aquela tras que longa discussion academica aguèt coma resulta confirmar que Ramir I aviá las tèrras mas qu’en aquela epòca, encara èran navarresas.
