TROBADOR PROVENÇAL E…FAIDIT

Christian Andreu.– Gui de Cavalhon foguèt un cavalièr al servici d’Anfós II de Provença, que luchèt contra los franceses del temps de la crosada. E maugrat que la majoritat de la sieuna òbra s’es perduda, sa poesia parla plan d’aquela guèrra. Lo libre contemporanèu Vida, de trobadors de l’epòca, lo considerèt “ larcs hom e cortes, et avinenz cavaliers e mout amatz de dompnas e per totas gens, e bons cavaliers d’armas e bons gerrers. E fetz de bonas tensons e bonas coblas d’amor e de solatz”. Totun, dempuèi l’an 1229 res pus es conegut de Cavalhon e se pòt arribar pensar que foguèt dempuèi alara un cavalièr faidit se moriguèt pas en aquela guèrra.

De nòbla origina e de Cavalhon (Provença), l’istòria confirma qu’entre 1200 e 1207 foguèt a la còrt d’Anfós II de Provença, fraire del rei d’Aragon. En 1204 signèt coma testimòni del matrimòni de Pèire I d’Aragon e Maria de Montpelhièr e dempuèi l’an 1209, quora comencèt la crosada contra los catars occitans, es al servici del comte de Tolosa contra los franceses.

En 1224 Raimond VII, comte de Tolosa, l’envièt a una mission diplomatica amb lo Papa Onori III e dempuèi l’annada seguenta signava ja coma Vicomte de Cavalhon, un títol que benlèu li foguèt donat per lo quite comte mondin (adjectiu que ven dels Raimond, comtes de Tolosa e que definís uèi encara als abitants d’aquela vila occitana). Res pus es documentat dempuèi l’an 1229, fach que fa pensar que benlèu perdèt castèl e tèrras a mans dels franceses e, se moriguèt pas en aquela lucha, venguèt un cavalièr faidit mai.

La sieuna òbra trobadoresca es pas gaire granda. Au mens çò que n’a demorat. I a un vèrs qu’ataca Guilhèm dels Baus, enemic tradicional de l’ostal de Barcelona. A mai, son coneguts divèrses vèrses entre Gui de Cavalhon e lo comte de Tolosa, inquiets davant l’avanca francesa. D’autres noms de trobadors que poirián èsser la quita persona que Gui de Cavalhon poirián èsser atanben Esperdut e Guionet.

A la còrt de Raimond II

La pròpria Cançon de la Crosada ne parla plan e ben. Foguèt descrich coma un dels cavalièrs coratjoses e leials a l’ostal de Tolosa; un troç de la cançon lo fa parlar e balhar de conselhs al futur Raimond VII quora encara èra Comte son paire Raimond VI:

“…car lo coms de Montfort que destruí los baros

e la gleiza de Roma e la prezicacios

fa estar tot Paratge aunit e vergonhos,

qu’enaisi es Paratges tornats de sus enjos;

que si per vos no·s leva per tots tems es recos.

E si Pretz e Paratges no·s restaura per vos,

Donc es lo mortz Paratges e totz lo mons en vos”

Son de vèrses parièrs als enviats per Gui de Cavalhon a Bertran Folcon d’Avinhon, de còps nomentat “la tonada de Gui”. Es clar lo messatge del cavalièr e trobador al futur comte tolosan; cal sauvar la noblesa de l’ataca francesa pr’amor qu’aquela agís ara d’una manièra que pòt entraïnar sa fin. E aquò sonque o pòt far lo comte Raimond VII de Tolosa. En mai d’aquò, e pr’amor de tornar trabalhar camb un tipe de vèrs, l’alexandrin, aquel s’espandiguèt tornarmai e tornèt èsser celèbre. Seriá coneguda pendent un temps coma “son de meser Gui”. Solament pr’aquò cal remembrar que, maugrat que l’istòria d’Occitània aguèt amb Gui de Cavalhon un cavalièr celèbre que defensèt la nacion contra l’envasidor e que tornèt donar a la poesia trobadoresca de vèrses cantats per tots, l’istoriografia occitana e europèa a pas gaire remembrat.

Un vèrs qu’arribèt fins la nòstra epòca de Gui de Cavalhon foguèt aquel escrich quora èra dins lo sètge de Castèl Nòu que los franceses avián començat e que demorariá mai de tres meses. Lo vèrs èra una denoncia de la fugida de Bertran d’Avinhon, que fugiguèt del castèl e laissèt los cavalièrs que lo defendissián encerclats pertot per l’enemic francés. Pauc mai demòra de sa vida e òbra, mas pro, benlèu, per balhar un remembre a sa figura e vèrses:

…e puois, al vespre, can tost avem sopat,

nos fem la gaita entre·l mur e·l fossat;

e ab franceis non a·n ges entregat,

enanz i son mainz colps pres e donat,

e d’aizo a ja be tres mes passat,

et el i a tot suau sojornat,

pois se parti de nos senes comjat

Bertran Folcon”.

Gui de Cabalhon foguèt doncas un trobador guerrièr, que luchèt sens dobtar de manièra brava contra los enemics franceses dels ostals de Barcelona e Tolosa e Occitània tota, quora la crosada contra los catars. Benlèu ne paguèt un prètz pro naut: aital foguèt lo trobador e cavalièr provençal, que benlèu meritariá mai recerca istorica per poder aital ne conéisser pus prigondament sa vida, òbra e fachs.