Mond

KRUM, LO MAI CRUDÈL DELS KANS BULGARS

Michal Cukan.- La desfacha dels musulmans a las pòrtas de Constantinòble menèt a a un periòde de plusors annadas d’una relativa estabilitat en las relacions entre Bulgaria e l’Empèri bizantin. Apuèi la mòrt de Tervel, venguèt Kormisos en 721, e dempuèi 738 Sevar, considerat lo darrièr kan de la dinastiá Dulo. Se desconeisson encara los motius exactes que provoquèron que d’aperaquí l’an 753 s’instaurèsse lo clan dels Vokils al tron bulgar, mercès al primièr representant del linhatge Vokil, mas es vertat que lo periòde foguèt marcat per de grands problèmas amb l’empèri bizantin del temps que Leon IIIen laissèt pas a Constantin Ven.

L’emperaire nòu volguèt pas pagar lo tribut annadier als búlgars e Vinech dintrèt en Tràcia. Coma responsa ad aquela campanha, Constantin organizèt en 756 una contraataca que capitèt plan e que finiguèt amb un grand succès militar prèp de Markelli. A mai, en 758 los eslaus de Macedonia acceptèron lo poder imperial. Amb aquò, los bizantins preparèron una ataca nòva contra los bulgars, mas foguèron vençuts per Vinech en 759. Las annadas seguentas foguèron , totun, d’annadas de crisi en Bulgaria pr’amor de la sucesion.

Krum foguèt un kan tras qu’excepcional per l’istòria que Bulgaria visquèt dempuèi l’an 805.

Amb fòrca arribèt una tresena dinastiá, los Ugains. Mas la desfacha de son kan Telesios (Telec) en Anchialus davant los bizantins entraïnèt tornarmai un autre Vohil al tron bulgar, Sabin. En 765 Constantin volguèt finir amb son principal adversari als Balcans. Una armada giganta se dirigissiá vèrs las basas bulgaras en Stara Planina, acompanhada d’una granda flòta que navegava per la còsta de la Mar Negra. Solament un miracle podia salvar Sabin e, d’efièch, un fòrt vent causèt l’enfonzament d’una partida de la flòta qu’aviá de soldats preparats per desbarcar. La rèsta de fòrças bizantinas foguèt masselada o fugiguèt vèrs Constantinòble.

A la recèrca de la patz

En luòc de contraatacar, Sabin volguèt signar un acòrdi de patz amb Constantin, mas aquò foguèt vist coma una mòstra de flaquesa coma cap e los principals boiars bulgars donèron son supòrt a un nòu kan, Toktu. Mas lo nòu kan poguèt pas gausir de tròp de temps de son títol pr’amor que moriguèt en batalha contra los Bizantins en 767. Foguèt seguit per Pagan que finiguèt un periòde intense d’ostilitats amb son principal adversari. Dètz ans apuèi, lo nòu kan Telerig fugigèt a Constantinòble e foguèt nomenta nòu kan Kardam.

L’empèri bulgar venguèt amb Krum plan mai grand apuèi la batalha de Verbitsa, en 811.

Kardam volguèt alara profechar la minoritat d’edat de Constantin VIen. Èra son aligada la nòva pression musulmana qu’arribava d’Orient que provocava una mendra preséncia militara imperiala als Balcans. Mas en luòc de contunhar l’ataca per Tràcia Kardam optèt per se refortir intèrnament. Per ansin, las atacas contunhèron pas fins l’an 789, quora comencèt una nòva guèrra amb los bizantins que finiriá amb la desfacha militara, tres annadas apuèi, de Constantin VIen. E los bizantins tornèron pagar un tribut als bulgars.

Lo quite emperaire foguèt tombat per la sieuna pròpria maire pauc après l’an 797, del temps que i aguèt un cambiament de kan tras qu’important per Bulgaria. Dintrèt en scèna Krum, que pendent dètz ans menèt son país vèrs una estat fòrça mai solid. Profechèt las campanhas de Carlesmasnhe contra los avars de Panònia en 805 (que demorèron practicament destrusits) e conquistèt la partida oriental de lor empèri per Bulgaria del temps que la partida pus occidentala veniá la frontièra de l’Empèri carolingi. Quora l’emperaire bizantin Nikeforos I veiguèt lo poder de mai en mai grand de Krum comencèt lèu una campanha militara contra los bulgars mas patiguèt una revòlta dins l’armada qu’arrestèt lors movements.

Maugrat aquò, los bulgars arribèron fins Sredec, l’actuala Sofia. En responsa, en 811, una granda armada bizantina dintrèt a la capital bulgara; Plisca. Mas mercès a l’estrategia de far veire que fugissiá, Krum poguèt esperar lo moment ideal e tornar atacar son enemic. Fin finala, pendent la nuèch de 26 de julhèt de 811 Krum ataquèt Nikeforos a la gòrga de Verbitsa, e segon una legenda convertiguèt lo cran de l’emperaire en una copa per beure. Apuèi los bulgars conquistèron plusors vilas bizantinas coma Filipolis, la actuala Plovdiv, e apuèi la batalha de Versinika en 813, comencèt dos sètges parallels a Constantinòble e encara a Adrianopolis. Mas solament tombèt Adrianopolis. E, urosament per los bizantins, Krum moriguèt pauc après, en 814.