LAS EXPEDICIONS OCCITANAS A CATALONHA
Christian Andreu.- Apuèi l’arribada al poder en Barshiluna de Sa’dun al-Ruayni, contrari a l’emir de Còrdoa, Beran, filh del Comte de Tolosa Gilhèm de Gellona, decidiguèt demandar ajuda imperiala per conquistar la vila catalana. Pr’aquò, en abril 797 aufriguèt a l’emperaire Carlesmanhe de balhar la vila araba a l’Empèri se podiá aver una armada per la liberar. La decision de la conquistar contunhèt amb divèrsas expedicions armadas occitanas dirigidas per Loís, rei d’Aquitània, qu’assageron d’espandir la frontièra de Gotia fins a l’Èbre pendent los dètz ans seguents. L’ieretatge occitan en Catalonha seriá doncas militar, mas atanben social e, sustot, lingüistic.
Per ansin, e quora un armada aquitana, basca, burgondia e septimana arribèt a Barshilona, Sa’dun fugiguèt per demandar ajuda a Còrdoa. Harun prenguèt lo poder dempuèi la tardor de l’an 800 mas en abril de 801 los occitans encara contunhavan lo sètge e i aviá de fam dins la vila. Pr’aquò decidiguèt , amb lo consell de plusors nòbles gòts, dubrir las pòrtas de la vila lo tresen jorn d’aquel mes. Un jorn apuèi, Loís, rei d’Aquitània, dintrèt a Barcelona en companhia de Guilhèm de Tolosa, duc d’aquela vila occitana.
Lèu foguèt nomentat Beran I Comte de Barcelona e Duc de Gotia. Pendent l’expedicion a la vila catalana atanben èra estat conquistat lo Castèl de Terrassa, la vila mai importanta de la Catalonha Vielha (Girona e Barcelona) e aital la dominacion del Vallés finiguèt fisicament amb lo riu Llobregat coma frontièra amb l’Emirat de Còrdoa.
Apuèi bastir divèrses fòrts al long del Llobregat e far aital mai segura la frontièra, lo Comte Beran decidiguèt demorar dins una cèrta patz amb los arabis. D’efièch Barcelona èra una nòva vila crestiana fasiá pauc conquistada als arabis e lo Ducat de Gotia (qu’atanben compreniá una partida de l’anciana província de Tarraconense aital coma l’antica Septimania dels visigòts èra fragila militarament. Un nòu atac arabi e lo territòri podiá tornar tombar jos l’espada musulmana. Caliá doncas, començar bastir una patz mai o mens permanenta amb los vesins arabis e berbèrs de Turtuisha (Tortosa) e Wasqa (Òsca) qu’ajudèsse far un país pus fòrt.
Totun, e maugrat lo desir de Beran, d’aquitans e tolosencs decidiguèron qu’èra melhor espandir la frontièra un pauc mai enlà, fins lo flume Èbre. Lo riu podiá èsser d’efièch una plan bona frontièra naturala entre lo Comtat de Barcelona e los arabis pendent los proplèus ans. Pr’aquò foguèt decidit d’assajar de conquistar las vilas de Turtuisha e Wasqa, a l’autre costat de la frontièra e consolidar aital una nòva posicion militara per de catalans e d’occitans.
Fins a quatre còps o assagèron. E l’istòria d’aquelas expedicions armadas occitanas per de tèrras situadas mai al sud de çò que seriá un jorn Catalonha son encara uèi un episòdi militar plan desconegut pr’amor que son testimòni d’una preséncia sociala e culturala occitana que laissariá un eiretatge tres qu’important en la Catalonha d’abans de l’epòca dels trobadors.
La marcha a l’Èbre
Maugrat ne aver un vejaire contrari, Beran decidiguèt participar atanben en aquelas expedicions occitanas al sud catalan. L’opinion dels abitants de la vila de Barcelona èra semblanta a la del Comte pr’amor que la paur a una granda contrataca araba encara èra granda e l’escasença d’un afar coma aquel èra plan reala. Totun, la noblesa occitana pensava de manièra desparièra e caliá pas se mostrar contrari a çò que pensavan los aligats occitans, que podián plan ajudar los catalans se i aviá una ataca enemiga.
Pr’aquò e solament tres annadas apuèi la conquista de Barcelona, lo rei Loís d’Aquitània decidiguèt enviar una nòva armada occitana per conquistar au mens Tarragona e se podiá, atanplan Turtuisha. Mas l’estrategia militara causida per de catalans e d’occitans foguèt gaire bona. L’armada occitana arribèt fins prèp de Tarragona e quora foguèron arribats al vilatge de Santa Coloma se devesiguèt en doas armadas pus pichonas.
La partida dirigida per lo quite Loís d’Aquitània contunhèt fins la Turtuisha araba e l’autra, dirigida per divèrses nòbles catalans dont Beran, Ademar e Borrèl d’Ausona, marchèt vèrs l’oèst per ajudar en la conquista de Turtuisha dempuèi lo sud. Arribèron fins lo luòc ont se crosan los rius Cinca e Èbre e virèron endarrièr per se trobar amb los aquitans de Loís. Totun, quora arribèron a Vila Rubea foguèron atacats per d’arabis e foguèron obligats de tornar endarrièr fins Vallis Ibana (Vallibona, prèp de Morella). Un còp arribats davant Tortosa trobèron l’armada aquitana, que fasiá jorns qu’assajava conquistar Turtuisha sens succès. Lo sètge durèt gaire. Apuèi 8 jorns d’occitans e de catalans decidiguèron tornar a Barcelona a laissar la tòca de l’Èbre temporalament.
Maugrat aquò e sonque tres annadas puèi, foguèt decidit d’enviar una autra expedicion armada vèrs l’Èbre. Ara, totun, foguèt enviat un delegat imperial dempuèi París, qu’ajudariá prene de bonas decisions estrategicas. E lo nòble Ingobèrt arribèt a Tolosa per se trapar amb lo rei Loís d’Aquitània e decidir cossí far. La Vita Hludovici Comitensis, escricha per un autor nomentat l’Astronòm, laissèt un testimòni escrich sus cossí anèt aquela segonda expedicion occitana a Catalonha. L’armada de Beran e Ademar tornèt crosar l’Èbre amb de barcas, mas las femsas dels cavals al riu alertèron tornarmai los arabis de Turtuisha. E quora lo Wali de la vila ataquèt los catalans, calguèt quitar lo sètge e tornar a Barcelona. Pendent aquela expedicion, a mai, una armada dirigida per lo rei aquitan arribèt fins Wasqa (Òsca) e assajèt d’i començar un sètge, mas apuèi l’ataca araba decidiguèt tornar vèrs Turtuisha per trapar l’autra armada catalana e se dirigir vers Barcelona.
En 809 Loís, rei d’Aquitània, encara volguèt enviar per tresen còp una armada occitana al sud de Catalonha per assajar d’espandir la Marca Ispanica. Per capitar aquel còp, tornèron i menar de maquinas de sètge. Un sètge de Turtuisha que demorèt mai que jamai abans. De segur que i aviá qualqu’un problèma politic en Còrdoa pr’amor qu’arribèt pas cap ajuda militara. Lo sètge durèt ara quaranta jorns e l’armada aquitana e catalana foguèt pròcha de poder conquistar la vila araba. Totun, aprés 40 jorns de sètge foguèt conegut perqué èra pas arribada cap ajuda de Còrdoa. L’Emir èra mòrt e caliá ne causir un autre. La causida demorèt divèrsas setmanas, mas, fin finala, foguèt proclamat Abd ar-Rahman II coma nòu emir de Còrdoa.
La primièra decision del nòu emir foguèt d’enviar una armada per sauvar Turtuisha. Qu’aprés mai d’una setmana arribèt a sa tòca e que trobèt l’armada occitana e catalana. Una fònt desparièra de las cronicas crestianas de l’epòca confirmèt que los arabis tornèron aver la victòria contra los òmes del nòrd. Per ansin, lo cronicaire arabi Al Maqqari confirmèt per escrich que los arabis ganhèron la batalha davant lor murs de Turtuisha contra los franki. Lo vejaire del cronicaire crestian nomentat l’Astronòm foguèt, totun, totalament diferent: los abitants de Turtuisha poguèron pas pus e aufriguèron las claus de la vila al rei d’Aquitània Loís, que decidiguèt, maugrat tot, laissaisar lo sètge e los perdonar.
La retirada aquitana
Maugrat qu’encara i auriá una quatrena expedicion armada occitana contra de tèrras de l’Emirat de Còrdoa en 812 (Wasqa foguèt tornamai atacada mas pas conquistada) aquel foguèt lo darrièr còp que Loís, rei aquitan, dirigissiá una expedicion vèrs la frontièra meridionala d’Aquitània. La faccion de de la noblesa que demandava una patz permanenta amb los arabis ganhèt pes. E ara foguèt dirigida per Beran, Comte de Barcelona. E pauc apuèi lo quite Beran demandèt a la còrt aquitana oficialament de signar un tractat de patz amb Còrdoa. Signat just après la desfacha de Wasqa, en 812.
Lo proplèu còp que i auriá de guèrra entre d’arabis e de catalans los occitans i serián pas pus. Tres annadas puèi, en 815, la patz finiguèt e la guèrra tornèt. Aquel còp una armada araba e berbèr, dirigida per Ubayd Allab Abu Marwan, oncle de l’Emir de Còrdoa Al-Hakan I, crosèt la frontièra crestiana e ataquèt directament Barcelona. Maugrat las demandas d’ajuda al nòrd, aquel còp cap armada aquitana o tolosenca arribèt per ajudar los catalans. E foguèt lo quite Comte de Barcelona, Beran, qu’amassèt una armada de mercenaris per defensar la que seriá la capitala de Catalonha. Pauc apuèi lo Wali de Saragossa viatgèt fins Aquisgran per demandar una nòva trèva amb los catalans.
Aquel còp res tornariá èsser jamai coma abans. Lo Comte de Barcelona, ara atanben Comte de Razés e Conflent, e maugrat èsser tanben occitan, filh d’occitans e paire d’occitans, comprenguèt que los catalans podián subreviure solets sens l’ajuda d’aquitans o tolosencs. E decidiguèt d’assajar d’o far. Benlèu seriá aquò lo problèma mai grand en 820 quand Beran, primièr Comte de Barcelona, viatjat fins Aquisgran e foguèt acusat publicament d’anar contra los interesses imperials.
Beran perdèt lo comtat, mas tre alara los catalans descobriguèron que, maugrat filhs culturals dels occitans, d’ara enlà podián viure politicament independents. E la politica del Comtat de Barcelona virèt vèrs aquel camin. Un camin, totun, que demorariá encara d’annadas, mas qu’entraïnèt en 988 l’independéncia politica d’una nòva nacion en Euròpa: Catalonha. E que foguèt conquistada, un còp èra, per un rei aquitan nomentat Loís.
