LA VISION MEDIEVALA D’ALEXANDRE EL GRAN

Francesc Sangar.– Pendent l’Antiquitat s’escriguèron fòrça òbras que jonhián istòria e legenda sus la vida d’Alexandre lo Grand. Mas quina èra la vision qu’avián los òmes de l’Edat Mejana sul conquistaire macedonian? A l’Euròpa crestiana medievala, l’imatge variava tre l’admiracion per part de qualques governants, qu’aurián volgut copiar Alexandre en lo sieu afan de conquistas, e una cèrta critica de la part de la Glèisa crestiana, que considerava l’emperaire macedonian orguelhós, ambiciós e pas gaire somés a la volontat de Dieu.

Èra sustot criticada la legenda fictiva de la volontat d’Alexandre de montar dirèctament al cèl, que segon la tradicion crestiana solament Dieu pòt facilitar aquel viatge als umans. Las istòrias fantasticas sus lors viatges per tèrras orientalas, e sustot per Índia, èran utilizadas per mostrar de païses alunhats plens de perilhs pels cresents crestians.

Las narracions escrichas a l’Euròpa crestiana se basavan en la cronica “Vida e Gèstas d’Alexandre de Macedònia”, escricha al sègle III per lo nomenat “fals Calistenes”, un escrivan que preteniá passar los sieus escrits coma se foguèssen estats escriches per l’istorian grèc Calistenes d’Olimp del sègle IV aC, contemporanèu del meteis Alexandre, e qu’èra estada tradusida al latin classic pendent lo sègle X, amb fòrça difusion.

Un Alexandre eròi

Totas aquelas narracions medievalas incorporavan fòrça elements fantastics, coma l’òbra mencionada del sègle III, e mostravan un Alexandre convertit en un eròi que preteniá totjorn aténher de gèstas impossiblas, abitualament de viatges. En qualques escasenças, Alexandre es presentat coma un cavalièr que respècta fòrça las damas, en tot parièr als cavalièrs descriches en la poesia dels trobadors amb las nòrmas de l’amor cortés.

L’òbra mai significativa foguèt “Alexendreis” (L’Alexandriada”), qu’es un long poèma epic escrit per Gautier de Chatillon entre los ans 1178 e 1182 coma present per l’arquevesque Guilhèm de Rems. E mai se los anacronismes son presents en tota l’òbra, coma las descripcions dels soldats grècs e macedonians o qu’Alexandre seriá testimòni dels evenements dels Evangèlis del sègle I, la qualitat literària es fòrça elevada, e qualques estudioses l’an considerat coma lo melhor poèma epic latin medieval.

Lo “Libre d’Alexandre”, probablament escrich pel fraire Juan Lorenzo pendent la primièra mitat del sègle XIII en lenga leonesa, copièt fòrça fragments de l’anterior. Qualques estudioses opinan que poiriá èsser estat escrich coma present a qualque prince o rei, pr’amor que descriu en la figura d’Alexandre totas las caracteristicas positivas qu’un monarca deviá aver. Aquela descripcion compren èsser un bon guerrièr, mas tanben dispausar d’una ampla cultura, èsser servidor de Dieu, mas tanben saber governar amb justícia e bontat los vassalhs.

“Li Roman d’Alexandre”, escrich en lenga francesa medievala, foguèt segurament escrich pel clèrgue Alexandre de Bernay (o de París) durant la fin del sègle XII, e gaudiguèt d’un grand succès e divèrsas traduccions a desparièras lengas europèas. Alexandre es tanben presentat amb fòrça qualitats positivas, coma los ancians eròis, coma per exemple lo coratge, la generositat o la leiautat, e que sap simultanèament manténer jonches los nòbles jos lo sieu govèrn.

Se mòstra la volontat de considerar Alexandre coma un eròi que vòl conéisser (e conquistar) nòus territòris, mas vòl tanben desvolopar la siá coneissença, e desira aténher l’immortalitat coma d’autres eròis classics sens o aténher. La narracion pensa dobertament qu’Alexandre moriguèt empoisonat, benlèu per qualqu’un de los sieus generals qu’aurián traït l’eròi macedonian.

Lo vejaire islamic

La tradicion islamica medievala considerava Alexandre coma un personatge positiu. Dins lo capítol o sura XVIII de l’Alcoran apareis un personatge nomenat amb lo nom de “Dhü’a lo-qarnayn”, que tradusit significariá “aquel que possedís doas banhas”. Los faraons egipcians, e Alexandre foguèt nomenat, èran representats amb una corona qu’aviá doas banhas coma lo dieu Ammon. Las semblanças entre aquel personatge e Alexandre son evidents, perque l’eròi de l’Alcoran, amb l’ajuda divina, conquistariá lo mond entièr e bastiriá un mur per evitar las malafachas de Gog e Magog, d’esperits malignes.

A la Pèrsia medievala, l’imatge d’Alexandre èra estada fòrça influenciada per l’Islam. Los sieus territòris èran estats conquistats e administrats per Alexandre, mas se creèt una imatge que preteniá convertir al macedonian en un eròi pèrsa o iranian, nomenat Iskandar. Amb l’ajuda e l’inspiracion de Dieu, Iskandar possedís la justícia e la sabença coma caracteristicas mai importantas. Aquela tradicion pèrsa convertís Alexandre en lo legitim eretièr dels empèris pèrsa e grèc, emparentat amb l’anciana familha imperiala pèrsa, en convertint Iskandar en lo germanastre de l’emperaire Darius III.

Las illustracions medievalas orientalas foguèron pas frequentas per la proïbicion islamica de representar personas en pinturas, mas s’an conservadas qualques mòstras amb qualques capítols de la vida d’Alexandre, coma la siá naissença o la mòrt de Darius III (ont Alexandre ajuda un cert Darius a las pòrtas de la mòrt), o una supausada visita d’Alexandre a La Mèca. Cossí podèm observar, Alexandre lo Grand contunhava d’èsser un mite pels òmes de l’Edat Mejana.