FINICE DE LICIA (654)
CAM.- La batalha de Finice de Licia es encara uèi objecte de discussion dins la comunautat istorica. Es aital pr’amor que la resulta, pro clara, ajudèt pas los ganhaires a contuhar lor campanha per mar e tèrra per mor d’una guèrra civila interna. Nimai l’an de la batalha es considerat uèi definitu car lo cronicaire arabi al-Sindi dizt que se passèt en l’an 34 de l’edat musulmana (654) e al-Waqidi en l’an 31 (651).
Per ansin, Finice de Licia deuriá èsser considerada coma una de las batalhas navalas pus importantas que se debanèron pendent l’edat medievala. D’un costat, los bizantins amb lor emperaire Constanç II e de l’autre Abu’l-Awar amb una nòva flòta creada pels arabis qu’avián coma tòca la conquista de la quita Constantinòble aprés aver conquistat totalament l’Empèri Sassanida persan.
Segon lo cronicaire grèc Teofanes ambedos flòtas se trobèron davant la montanha de Finice, a Licia (Turquia actuala) e una engana dels bizantins auriá permés la victòria araba totala apuèi una lucha qu’auriá demorat tot lo jorn. D’autres cronicaires encara ajudèron a imaginar l’importància d’ambedoas flòtas que poiriá èsser estada d’aperaquí 200 vaissèls arabis d’un costat e benlèu 500 del costat bizantin. Los romans d’orient aurián perdut durant la batalha navala de Finice de Licia prèp de 400 vaissèls (gaireben la totalitat de la flòta) e lo quite emperaire bizantin auriá fugit lèu vèrs Constantinòble pr’amor de la granda victòria dels arabis.
Una victòria totala
Finice de Licia seriá doncas la resulta rasonabla d’un assaig de defensa d’aquela partida de l’Empèri Roman d’Orient d’aquel territòri pròche aprés las atacas dels darrièrs meses a l’illa de Chipre. L’engana bizantina seriá arribada pr’amor de la cresença en la victòria dels bizantins car l’emperaire auriá somiat que la victòria seriá sieuna d’un costat, e per mor que los arabis avián pas cap flòta dins l’an 654.
Aital, e pauèi demorar ambedoas flòtas una fàcia a l’autra pendent tot un jorn, l’ataca se produsiguèt pendent la nuèch, quand los bizantins (qu’encara avián pas descobèrt lo fuòc grèc) avancèron lors vaissèls en tot creire que podián ganhar los arabis aisidament. Totun, un marrit movement estrategic del costat bizantin (e cal imaginar que grèu) auriá donat la victòria als arabis que, maugrat tot, poguèren pas contunhar lor campanha militara contra los bizantins pr’amor de la guèrra civila que patiguèron al califat entre las annadas 656 e 661.
Totun, los bizantins comprenguèron plan que la desfacha èra totala coma daissèt escrich Teofanes. Pas gaire aprés, en 659, e aprés defensar la quita Constantinòble d’un sètge arabi que capitèt pas, l’emperaire bizantin Constanç II signèt la patz amb los arabis. Segon aquela los bizantins deurián pagar un tribut amb argent de manièra annadièra al califat per totjorn. Segon divèrses analistas, sonque la descobèrta del fuòc grèc a la dècada de 670 auriá permés salvar in extremis Constantinòble de la conquista araba. Pasmens, los nòus senhors del Mediterranèu e l’Egèu foguèron aprés Finice de Licia los arabis e pas mai los bizantins.
