GRIC DE PRAT : Era edat Mejana estot per la civilisacion occitana lo gran moment de la sua istòria

Gric de Prat hè anades que difon era musica e cultura gascones pertot. Podètz gausir de sòn espectacle “Aquitània” en Landiràs, Gasconha, aguest dissabte 7 de març as 20.30 ores ena Sala Polivalenta. Un concèrt ath torn dera Edat Medievau en Aquitània, un hèt politic que demorèc pendent gaireben 1000 ans. Qu’ei un viatge de mots e musica entà descríuer com demorauen gascons e lemosins en aquera epòca a trauèrs d’una tria de poèmes e istòries que descriuen eth pensament e era cultura d’Occitània encara viua aué. Un concèrt de musica, poesia e cultura qu’ei fòrça originau.

Qui etz Gric de Prat ? Hè d’anades que hètz promocion dera cultura gascona pertot, cau hèr açò aué, quan era situacion dera lengua e cultura occitanes non son guaire bones ?

Gric de Prat es un grop de musica occitana qu’existis dempui 25 ans. Que trabalha mei o mens suu maine gascon en tot partiuclèir en Gironda, mes lo messatge de paratge que pòrta es per tots. La cultura gascona es aquí en maishant estat, tant deu punt de vist de la lenga, com de la memòria istorica e culturau. Lo trabalh nòsta es, en tot purmèir de desvelhar aquesta conciència en contar, cantar o jogar la cultura nòsta, mes tanben en crear e en compausar, pr’amor nada cultura pòt existir com un passat sonque. Volem amuishar una cultura que se pausa sus lo son passat per inventar un “doman”.

Pr’aquò avem desvelopat una fòrma d’espectacle originau que mescla conte e musica, que mescla musica tradicionau o classica e electronica…Una mena de viatge dens la nòsta gasconha de uèi.

Com podètz definir er espectacle Aquitània ? Podètz díder perqué siguec importanta era Edat Medievau, entaus gascons ?

L’espectacle Aquitània responèva a  la comanda deu hestenau medievau de St Macari (33) : amuishar l’edat mejana en Aquitània, mes pas com una resconstitucion deu passat, senon en artistas deu ségle XXI° que parlan de la cultura medievau occitana. Es donc un espectacle de uèi que presenta un passat per, benlèu,  milhor pensar un avenidor.

Aquesta epòca, solide, estot per la civilisacion occitana en generau (e gascona en particulèir) lo gran moment de la sua istòria : un moment de cultura dab la descoberta deu sentit amorós per los trobadors, un moment de libertat, pui qu’èra lo sol temps  que los pòbles occitans estoren liures de França, un moment de partage, dab l’independència de mei en mei grana de las ciutats e lo desvelpament de l’idèia de libertat de la persona. En aquesta temps la civilisacion d’oc lusiva de pertot en Euròpa.. Digun auré pas parlat de “patoes”!

Au començament der espectacle cantatz un poèma de Bornelh. Maugrat que’era origina deth moviment des trobadors ei lemosin, Gasconha (damb Guilhèm X e auti) ne siguec un territòri clau, vertat ?

En aqueste temps existiva un estat a l’oèst occitan : lo ducat d’Aquitània, poblat de gascons e de limosins. Es dens aquesta Aquitània deus Ducs que se va desvelopar la purmèira poesia trobadoresca e qu’estot inventada la fin’amor. L’estat d’Aquitània durèt mei o mens de cap a mil ans, en tot cambiar de nom (reiaume, principat, ducat eca.) e de geofrafia, mes lo noguèir, alentorn de Bordèu (ducat de Gasconha) e mei tard de Peitièu, portèt la civilisacion d’oc dinc a la batalha de Castilhon (1453). Dens lo ducat, com dens Occitània en generau, la lenga escriuda, èra la deus trobadors, una lenga occitana codificada e chic dialectisada.

Com cau definir era fin deth Ducat d’Aquitània entaus gascons a nivèu linguístic e culturau ?

 La fin deu ducat es la fin de l’espeliment de la civilisacion de la fin’amor e de las libertas culturaus occitanas, pui qu’aqueste estot lo darrèir gran ensem politic occitan. La cort d’Aquitània èra un breç creatiu e la “lenga romana” la sola lenga emplegada dens la vita oficiau.

Deu punt de vist culturau com politic, la des.hèita de Castilhon marca la fin de l’independéncia e comença la marginalisacion de la lenga d’Oc que deisha d’estar lenga d’estat. Tanben las libertas municipaus van desaparéisher com la libertat de comerçi que hasèva la riquessa de Bordèu. Una catastròfa umana per los aquitans e los occitans en generau.

Com se pòt definir era civilizacion occitana per rapòrt damb era umanitat universau ?

Digun se dobte pas  que lo sentit amorós atau com lo vivem a l’ora d’ara es una invencion deus trobadors…Digun se dobta pas que lo mot “amor” es un mot occitan vasut universau…Qui sap que l’idèia de libertat politica, gessida deu paratge deus trobadors, es tornada a l’edat mejana en partir de las terras occitanas ?

Cò que portèt la civilisacion d’oc a l’umanitat es vasut un soc, suu quau pausam shens ic saber…Es de dòu que lo vielh que parla lo patoes non sabossi pas aquò…Tornaré trobar benlèu un chic de dignitat, mes egau nosauts,  lo volem contar aus joens, atau qu’eths tanben tornèssin trobar la fiertat d’estar de lor pais.

Qué doneren, trobadors com Bernat de Ventadorn entara Euròpa medievau ?

Estoren donc los inventors d’aquesta civilisacion deu paratge e la portèren de pertot en Euròpa, religats per los poetes locaus : en Alemanha, França, Italia eca. Son los pairs de la poetica europeenca, mes n’ic sabèvan pas en aqueste temps…

Guilhèm X, Bernat de Ventadorn, Alienor d’aquitània, Ricard Còr de Leon, totes aquitans (gascons o lemosins)…noms que poden èster desbrembadi…

Tots que son poetes (as) tots (manca Ventadorn) son grans senhors, son los los pilars politics d’Aquitània e poetics d’Euròpa tota : los desbrombar pòt sonqu’estar un acte politic, lo de desbrombar la civilisacion d’oc… Una estrategia plan francesa estot dens lo passat de contar que los trobadors parlavan una fòrma de “vielh francés”.

E era musica dera epòca, un verdadèr tresaur cultural encara aué…

Aquesta musica es una mena de petit miracle : una musica acabada e escriuda, en un mot sabenta, qu’arriba tot d’un còp dens la poesia de Guilhem IX …Probabla , inspirada de la musica religiosa o de la musica araba o arabò-andalosa…Tanben una musica de davant lo sistèmi tonau (ségle XVII) que guarda los mòdes ereitats de l’antiquitat…Una de las  mairs de la musica tradicionau ?

Er espectacle contunha mès endavant damb poèmes de Jaufré Raudel, gascon, e Guiraut de Bornelh, lemosin. Era lista d’autors aquitans excepcionaus semble non auer fin…

Nos a falut causir, i a de tròp e podem pas imaginar lo breç culturau qu’estot en aqueste temps. D’autant mei qu’a costat deus trobadors “oficiaus” coneishuts per lor vida, existissen d’auts, sovent mei tardiu, e desconeishuts… S’en tròba enqüera deus escriuts, per exemple, Aymeric de Bellenoy en Medòc o Pèir de Ladis a Basats…

Qui siguec Pey Berland ?

Pey Berland es lo darrèir arquevesca deu ducat, defensor acarnaçit de  l’independència d’Aquitània, aperèt las “miliças gasconas”  a la susmauta contra los francés…Vençut, acabèt sa vita a Bordèu en residència susvelhada…

Mes per los bordalés, Pey Berland es enqüera mei qu’aquò, fondator de l’universitat e  de l’espitau ST Andrèu, a pertajat son ben dab los praubes e refusat de víver dens lo palais de l’arquesvescat. Auré hèit bèra tropa de miracles après sa mòrt e los reis de França a devut estujar lo son clòt…

De totjorn, França s’es oposada a sa canonisacion…

E, fin finau, era Batalha de Castilhon e era arribada des francesi…

La fin d’un monde, per Bordèu, mes tanben per la civilisacion occitana tota…

Que serim s’Aquitània existiva enqüera ? Que serí Euròpa ? Deisham saunejar.

Mès eth missatge que volètz donar ei positiu, vertat ? …

Solide, com parlar de la civilisacion deu paratge shens esper? Dempui ségles l’idèia es au còr de l’umanisma europeenca, e, se sembla chic desbrombat a l’ora d’ara, damòra lo clòsc per milhor víver amassa.

Aquitània, un espectacle fòrça bèroi e non guaire comun aué. Qu’i cau anar se volètz rebrembar era epòca daurada d’Occitània e Gasconha. E solament damb Gric de Prat. 

Ua entrevista de Christian Andreu entà Medievalòc