OCCITÀNIA…COMA AQUITÀNIA
Cam.- La discussion sus l’origina del nom medieval d’Occitània es longa. E, encara uèi, aprés la creacion administrativa estatala francesa recenta de la region del quite nom, es dubèrta. Totun, e maugrat çò que la majoritat poiriá pensar, tanben seriá un nom de creacion francesa e pas occitana segon l’istorian occitan Robèrt Lafont. Mas la discussion, de segur, qu’encara demorarà d’annadas.
Per ansin, lo nom d’Occitània auriá, a l’origina, un concèpte medieval mendre a l’actual, d’aperaquí parièr al de la region d’Occitanie actual. Dins, e aquò seriá mai un concèpte cultural e lingüistic, i serián pas d’autras regions de lenga e cultura occitanas, coma Gasconha, Lemosin, Auvèrnha o Provença. E aquò se sonque parlam de l’estat francés d’uèi lo jorn, pr’amor qu’Occitània tanben serián d’autras regions situadas en çò qu’uèi es l’estat espanhòl (la Val d’Aran) o l’estat italian (las Valadas Occitanas).
Cossí siá, segon aquel istorian occitan, lo nom d’Occitània seriá estat creat per l’administracion – mai lèu cal dire la còrt – francesa aperaquí lo sègle XIV. La causa dirècta ne seriá que i a pas cap pròva istorica que, pendent la fin del sègle XIII o començament del sègle XIV lo poder reial francés aguèsse atacat la lenga occitana, nimai escricha. L’occitan, doncas, pendent aquela epòca, seriá usat amb totala normalitat durant la vida vidanta, e tanben de manièra escricha. E mai encara, pr’amor que seriá una lenga amb un prestigi tras que naut e que seriá plan desvolopat a nivèl poetic mas atanben dins la prosa.
Un nòu subjècte politic
Lo territòri reial francés foguèt plan redusit fins la fin del sègle XIII. A l’epòca dels reis angleses Plantagenet un dels problèmas màgers èra acceptar la superioritat d’un pichonèl rei francés qu’aviá solament una quatrena part de tèrras que los ducs aquitans. Justament, en 1271 lo reialme francés annexèt lo Comtat de Tolosa e foguèt confirmat que la majoritat de lors abitants parlavan pas cap lenga d’oïl. Aital, caliá un nòu concèpte pel nòu subjècte politic del rei francés. E la cancelariá reiala francesa creèt lo nom d’Occitània.
“Èra del tot parièr, mas amb la particula òc, a Aquitània, çò escriguèt Lafont. A l’epòca i aviá una granda rivalitat amb lo rei d’Anglatèrra, tanben senhor dels aquitans. E los reis capetians volguèren se mostrar coma nòus reis dels occitans e, per ansin, revendicar tota la tèrra ont d’òc e pas d’oïl.
Occitània, doncas, compreniá tot lo nòu domeni meridional francés amb possiblas espandidas futuras vèrs l’oèst- qu’alara èra Aquitània e son Duc acceptava pas cap autoritat del rei de França-. Mas la cancelariá francesa volguèt pas alavetz – e uèi encara – inclure Provença, un territòri dels Anjou, e qu’en mai d’aquò, èra jos soberaneitat imperiala germanica.
Pauc a cha pauc, doncas, la legislacion de vilas coma Tolosa, Albí o Narbona –mas pas Montpelhièr, que demorava jos soberaneitat al sègle XIV del rei de Malhòrca- comencèron a afirmar que los aquitans èra d’estranhs amb un sens parièr al d’estrangièrs. E tanben lor lenga, lo gascon (un dialècte de l’occitan coma lo lengadocian). E lo nom d’Occitània venguèt, a l’origina, un concèpte administratiu e politic faciat al d’Aquitània.
En mai d’aquò, existissiá ja fasiá temps, una rivalitat politica demest lo Duc aquitan e lo Comte tolosan qu’ajudava brica l’ajuda a la compreneson entr’ambedós territòris de lenga e cultura d’òc. Un prètzfach administratiu que desvolopèt encara pus aquela rivalitat (encara reala uèi) e qu’anava plan per la cancelariá de París, que voliá, fasiá temps, conquistar e annexar tanben Aquitània, a mai d’Occitània.
