LA COMPANHIÁ CATALANA D’ITÀLIA (2)

Christian Andreu.- Cossí arribèt l’armada catalana a la vila italiana septentrionala de Ferrara ? Azzo d’Este, senhor de la vila èra en guèrra dempuèi 1296 amb las vilas de Parma, Plasença, Milan, Bolonha e Brescia. Pauc a cha pauc d’autras vilas coma Florença venguèron aliadas d’Este e Ferrara. En 1300, a mai, d’Este capitèt a l’ora de téisser una nòva aliança, ara amb Milan. E en 1305 amb lo tras que poderós reialme italian meridional angevin de Nàpols.

D’efièch, Azzo d’Este maridèt amb Beatriu d’Anjou, la darrièra filha del rei Carles II de Nàpols. La ceremònia foguèt celebrada a Itàlia tota. E tanben plan criticada: mai d’un (coma Dante a la Divina Comedia) diguèt que lo rei vendèt Beatriu coma se foguèsse una esclava. Amb aquel prètzfach d’Este poguèt demanar ajuda a tota la sieuna nòva familha politica: Carles d’Anjou mas tanplan los reis catalans Jacme II d’Aragon, Frederic de Sicíaia e Sanç de Malhòrca.

Sonque imaginar que la joena femna podiá donar un eretièr al vielh senhor de Ferrara entraïnèt la revòlta e fugida de la vila dels dos fraires d’aquel, Francesco e Aldobrandino. Aital, e maugrat qu’a l’epòca la guèrra anteriora ja èra finida, quand arribèt Beatriu d’Anjou a Ferrara esclatèt una nòva guèrra contra Ferrara: Parma, Bolonha, Brescia, Màntoa e Verona. Solament Cremona e Venècia demorèron coma d’aligats d’Este. La patz, totun, arribèt lèu, en 1307. Foguèt alara quand Bolonha, ara nòva aliada de Ferrara, envièt una armada de catalans a Ferrara, mas los catalans ja fasiá annadas qu’avián desbarcat a Itàlia.

L’arribada dels primièrs almogavèrs

En 1302 foguèt signada la patz entre Sicília e Nàpols. Una granda majoritat d’almogavèrs catalans qu’èran a Sicília formèt la Granda Companhiá Catalana e decidiguèt marchar vèrs Constantinòble. Mas pas totes marchèron ailà. A l’epòca, los catalans èran los mercenaris mai demandats del Mediterranèu: la conquista de Malhòrca, Valéncia e Sicília entraïnèt èsser admirats per totes e, d’efièch, pendent d’aperaquí 25 foguèron l’armada mai celèbra d’Euròpa tota. Aprés, son prestigi demeniguèt pr’amor que los estats europèus vegèron que tanben patissián desfachas.

La renomada de l’armada catalana a l’epòca èra justificada: l’ataca amassa d’almogavèrs e cavalièrs èra estonanta. Pendent d’annadas l’emperaire alemand Enric VII e los gibelins italians d’un costat, e lo papat e los güelfs de l’autre, volguèron aver amb eles la Granda Companhiá Catalana que, maugrat tot, marchèt a luchar contra los turcs. A Itàlia foguèron coneguts coma mugavari o sguarrigli.

Lor declin a Itàlia comencèt aprés la desfacha dels catalans a Incisa, prèp de Florença, en 1312, quand foguèron desfachats per l’armada imperiala. Totun, fòrça catalans, mai enlà de l’episòdi temporal de Ferrara, encara foguèron decisius a la guèrra de Lombardia entre 1320 e 1324, fòrça mai tard.

La Granda Companhiá Catalana d’Orient aguèt 2000 cavalièrs, 1000 marinièrs e 6000 almogavèrs. A Itàlia, aperaquí 1313 i avián 4000 catalans, benlèu mai, al servici del rei de Nàpols e las vilas güelfas (500 cavalièrs e 1200 almogavèrs a Sicília, 1000 cavalièrs a Roma, 2000 almogavèrs a Provença, 200 almogavèrs a Perugia, 100 a Parma, 100 a Bolonha, 500 a Nàpols, etc). Lors capitanis foguèron Diego de Larrat, Gilabèrt de Centelles e Simon de Bell-lloc.

Abans de Ferrara

Dempuèi Nàpols foguèt Florença la primièra vila ont arribèron de mercenaris catalans. Èra l’an 1304. “En 1304 la partida güelfa de la vila considerèt que los govèrns de Pistòia, Arezzo e Bolonha èran una menaça, çò diguèt Maria Teresa Ferrer i Mallol, autora del principal estudi fach suls catalans a Itàlia. Pr’aquò demanèt ajuda a Nàpols. E en julhet de 1304 Robèrt, Duc de Calàbria, filh d’aquel rei arribèt a Florença amb una armada pròpria e entre aqueles de centenats de cavalièrs catalans e almogavèrs, qu’arribariá de cavalièrs catalans e almogavèrs, qu’arribariá pas a Florença fins abril de 1305”.

Segon la Cronica medievala de Villani “venne in Firenze con una masnada di 300 cavalieri araonesi et catalani et multi mugaveri a piè et rinomati huomini di guerra”. Èra una pichonèla armada mas a l’epòca èra una armada pro importanta, mai que mai pr’amor que i aviá un nombre grand de cavalièrs. Lor capitani èra Diego de Larrat.

Catalans e aragoneses, amb d’autres italians, comencèron lo sètge de la vila de Pistòia lo 22 de mai d’aquel an (e que demorariá fins lo 10 d’abril de 1306). Foguèt alavetz quand lo papa Clement V demanèt Robèrt d’Anjou de se’n tornar a Nàpols. L’armada catalana, totun, demorèt a Florença, pr’amor que lo govèrn güelf de la vila aital o demanèt. Pistòia tombèt e, coma se passava totjorn, i aguèt un chaple quand l’armada que ganhava lo sètge dintrava a la vila. E los catalans, cal pas o dire, i participèron.

En 1306 caliá d’ajuda militara per la vila de Bolonha car la menaça ara podiá venir del papa. Una armada papala ataquèt Bolonha mas calguèt luchar contra los mercenaris catalans enviats per Florença. E que capitèron a l’ora de ganhar al prat batalhièr.

La Liga Güelfa decidiguèt apuèi d’atacar l’armada papala refugiada a Imola. Pendent lo mes de genièr de 1307 l’armada catalana de Diego de Larrat èra encara a Bolonha e lo 30 de genièr ataquèt Imola amb d’almogavèrs. L’ataca, pasmens, sonque finiguèt amb lo sacatge de l’exterior de la vila.

Al mes de mai foguèt decidit conquistar Arezzo, ont èra l’armada papala dirigida pel cardenal Napoleon Orsini (que preparava una ataca contra Florença). “La Liga de la Toscana, çò confirmèt Ferrer i Mallol, i envièt 2500 cavalièrs e 12000 soldats d’infantariá e entre aqueles i avián 300 cavalièrs catalans e aragoneses e 500 almogavèrs. La Val d’Ambra foguèt atacada e conquistats maites castèls coma lo de Gargonza. Fin finala, çò apondèt Ferrer i Mallol, lo pilhatge de la val finiguèt quand l’armada tornèt a Florença pr’amor que la vila podiá èsser atacada lèu lèu per l’armada papala”.

Quand Parma e Màntoa menacèron d’atacar Ferrara, foguèt enviada una pichona armada per la defensar: Diego de Larrat e 700 almogavèrs a mai de desenats de cavalièrs catalans i arribèron en setembre d’aquel an dempuèi Bolonha. Segon la Cronica B de Bolonha i avián tanben 160 cavalièrs ongreses mas segon Ferrer i Mallol çò de mai segur es qu’aquò foguèsse una deca car escriguèron monganari (ongreses) en luòc de mugaveri (almogavèrs). E aqueles cavalièrs èran de catalans o aragoneses, qu’èran al costat dels 700 almogavèrs de Diego de Larrat. Cossí siá, foguèt la partida mai granda de la Companhiá Catalana d’Itàlia que demorèt per mai temps dins una vila (1307-1317). Foguèron pendent 10 ans l’armada d’ocupacion enemiga de la vida e lor fin foguèt tragica.