LOS BERBÈRS E LO DONATISME
CAM.- Quand parlam de l’edat mejana e, al còp d’eretgia, de segur pensam al vielh continent europèu ont s’i desvolopèron divèrsas eretgias al long de tota l’edat medievala. Totun, tanben n’i aguèron e se’n debanèron en d’autras regions que, maugrat èsser consideradas a l’origina coma eretgias, fin finala, trobèron una sortida institucionala e venguèron un pensament mai, una cèrta filosofia dins una religion totalament oficiala. Aquò es çò que se passèt amb los berbèrs e lo donatisme.
Lo donatisme foguèt al començament un movement que segussissián los afogats de l’evesque Donat, pr’amor que confirmava que totes los umans èran parièrs e doncas, i podián pas aver de diferencias economicas entre las divèrsas classas socialas (un pensament totalament enebit dempuèi l’an 412). Lo donatisme se devolopèt plan pendent lo sègle IV, V e VI encara durant l’epòca antica e una de las regions ont trobèt pus afogats foguèt lo nòrd african, entre los berbèrs, los ancians habitants d’aquela partida d’Africa qu’encara resistisián los romans.
Lo cristianisme fasiá pas gaire qu’èra arribat al nòrd african e quand los berbèrs comencèron a adoptar la nòva religion o faguèron en tot confirmar que solament l’evesque Donat de Numidia aviá la rason. Lo problèma venguèt màger per la glèisa catolica oficiala romana pr’amor que la doctrina de l’evesque èra considerada coma una eretgia.
En mai d’aquò i aguèron divèrsas revòltas al nòrd african pr’amor del donatisme. Los paisans berbèrs n’aguèron pro de la colonizacion e explotacion romana amb d’impòstes tras que nauts e decidiguèron aucir lors propietaris e collectivizar las tèrras. Val pas dire que la Glèisa demorèt totalament orrorizada davant aquela doctrina e aquelas revòltas. Mas poguèt pas gaire far car lo donatisme s’espandiguèt, malgrat las criticas dels evesques catolics enviats un còp e autre a Africa del Nòrd fins que, fin finala, venguèt majoritàri entre los berbèrs.
L’arribada d’una nòva religion
Aquel episòdi, que se situa pendent la fin de l’epòca antica aguèt un desvolopament religiós clar pendent l’edat medievala, sustot durant l’arribada dels arabis al nòrd african. Es conegut que los berbèrs luchèron pendent decadas contra los arabis musulmans que menavan amb eles una nòva religion e menaçavan la sieuna. I aguèron desenats de batalhas e centenats de mòrts, car los berbèrs volián pas adoptar la nòva fe. Malgrat tot aquò, los arabis finiguèron per conquistar durant lo sègle VII tot lo nòrd african e impausèron la nòva religion als berbèrs.
Mas los berbèrs foguèron fòrça intelligents. Al sègle IX adoptèron una doctrina musulmana, la doctrina jariyi, qu’èra fòrça semblanta al donatisme e doncas poguèren contunhar amb lors cresenças malgrat la nòva religion e lo nòu dieu. Ambedoas doctrinas confirmèron que totes sèm parièrs e que i pòdon pas aver diferéncias entre òmes. Una cresença encara uèi fòrça espandida entre los berbèrs del nòrd african.
