AL-KAHINA, REINA DELS BERBÈRS

CAM.- Al-Kahina es encara uèi una femna qu’aguèt un ròtle plan important en l’Africa medievala e al còp una figura plan desconeguda. Foguèt reina dels berbèrs e luchèt contra l’espandida islamica aràbia pendent d’ans al sègle VIIn. Uèi sonque la nacion berbèra la remembra, mas la sieuna importància demòra istoricament mai enlà d’aquela region e epòca.

Lo nivèl de resisténcia de la populacion autoctòna del nòrd african contra los aràbis als sègles VIIn e VIIIn foguèt naut. Plan naut. I aguèt de luòcs ont i aguèt pas cap resisténcia, es vertat, mas tanben i aguèt de regions entièras que luchèron contra los aràbis pendent decadas. E aquò es un prètzfach sovent dublidat a nivèl internacional.

Quora los aràbis arribèron al nòrd african trapèron de tribús berbèras amb una tradicion d’autonomia plan granda. Que luchèron contra eles pendent d’ans e d’ans. En aquela lucha lo nòm d’Al-Kahina dintrarà dins l’istòria dels berbèrs per drech pròpri. E o faguèt fins a la fin de la sieuna vida. Uèi pòt demorar al costat d’autras femnas medievalas clau coma Boudica d’Icenia, Zenòbia de Palmira o encara Mavua la Tanuquida. Lo sieu legat es viu encara uèi lo jorn.

La nacion berbèra

Los berbèrs demoravan al sègle VIIIn pertot lo nòrd african. Fins a Egipte. E fins al flume Nigèr. Lo nòm berbèr a coma origina la sieuna lenga, parlada plana abans de l’arriba dels aràbis a la region, e encara uèi parlada per milions de berbèrs africans. Segon eles lor nòm es amazigh o amahagh que vòl dire òme liure. Pr’amor dels dialèctes qu’a encara  uèi lo berbèr, es malaisit trobar un sens de nacion unica.

Segon qualcunas teorias la siá origina son los cananitas asiatics. D’autres istorians encara afirman que son los abitants originàris de tota la Mediterranèa, tanben al nòrd europèu. Malgrat que desseparats sovent per de guèrras entre tribús, tanben poidán se confederar lèu per luchar contra d’estrangièrs. Mas jamai aguèron un estat istoric. De cartagineses, de grècs e de romans i arribèron e los conquistèron. Mas sonque la còsta, pas jamai l’interior.

De romans en Africa

Los romans demorèron mai de cinc sègles al nòrd african. Quora se retirèron la majoritat de la populacion de la region èra demorada crestiana. Lo Sahara demorèt pagan. Entre los ans 15 e 24 los berbèrs se revoltèron contra Roma amb Tacfarinus e patiguèron fòrça desfachas al prat batalhièr. Puèi i aguèt fòrça berbèrs donatistas, considerats coma d’erètges per la nòva glèisa romana.

Après los vandals, los bizantins conquistèron lo nòrd del continent african entre los ans 531 e 642. Jamai dintrèron a l’interior. A alavetz, en l’an 647 arribèron los aràbis. La primièra ataca se debanèt en 642. Lo general aràbi Amr arribèt fins al Fezzan (Libia). Mai enlà lo territòri èra nomenat Ifriqiya e la populacion èra ja berbèra.

En l’an 670, los aràbis fondèron lo fòrt de Qayrawan, en Tunisia. I aguèt divèrsas tribús berbèras que cambièron lèu lor religion per l’islam. Foguèt pas lo cas de las vilas berbèras de la còsta, pus cristianizadas. En l’an 673 los aràbis començan a atacar Algeria. Dempuèi l’an 681 la tòca es conquistar l’extrèm occidental african. Los aràbis desfacharàn los berbèrs e los bizantins en Zab e Tahart e arribaràn a Tangièr. Los berbèrs seràn esclavizats per milièrs. Totun i aurà una contrataca berbèra e bizantina qu’aucirà totes los aràbis d’aquela expedicion. E Qayrawan serà lo nòu capluòc d’un nòu –e cuèrt – reialme berbèr.

Aquel reialme demorèt sonque fins a l’an 688 quora tornaràn los aràbis. Los berbèrs decidisson luchar a las montanhas de Mams. Los berbèrs, pasmens, perdèron la guèrra e lo reialme berbèr tombèt per totjorn.Alavetz es quand apareis una femna berbèra nomenada Al-kahina, que dintrarà dins l’istòria universala e africana per drech pròpri.

La lucha contunha

Los aràbis poguèron pas contunhar l’ataca a l’oèst african fins a l’an 692. Los bizantins abandonèron per totjorn lo continent. Mas los berbèrs causiguèron luchar, dirigits per una femna nomentada coma Al-Kahina. E los berbèrs d’Al-Kahina afirmèron que lucharián fins a la fin.

Al-Kahina en aràbi vòl dire masca. Es lo nòm que li balhèron los aràbis. Segon qualcunas  fònts lo sieu nòm foguèt Dihya. Aguèt dos filhs, un de paire berbèr e l’autre de paire grèc. La siá tribú èra crestiana. Quora dirigiguèt la revòlta berbèra contra los aràbis ja èra vielha.

Al-Kahina sonque ataquèt los aràbis quora aqueles arribèron al territòri de la siá tribú. Pas abans. Amassèt totas las tribús berbèras de la region e ataquèt la vila de Baghaya. Ambedoas armadas luchèron l’an 696 prèp del flume Meskian (uèi Algeria). La victòria berbèra foguèt estonanta.

Los aràbis tornèron a abandonar Ifriqiya. Mas Al-Kahina contunhèt pas fins a Qawrayan. Se’n tornèt al sieu territòri. Los aràbis, totun, tornèron a amassar una armada a l’èst de Tripoli. Quora los aràbis tornèron a atacar la region, fòrça berbèrs migrèron, a mai de criticar la pauca resisténcia d’Al-Kahina.

En 697 los aràbis ataquèron tornarmai. L’armada aràba tanben aviá fòrça berbèrs, enemics d’Al-Kahina. Segon qualcunas fònts istoricas i aviá 24.000 òmes sonque demest los berbèrs. Al-Kahina e la siá armada berbèra facièt los aràbis a Gabes e patiguèron una grèva desfacha. Los pròpris filhs d’Al-Kahina venguèron musulmans.

L’an 701 l’armada d’Al-Kahina trapèt los aràbis a la batalha de Tarfat. La meteissa Al-Kahina moriguèt en la batalha. Puèi los berbèrs demanèron la patz als aràbis e 12.000 venguèron musulmans en un solet jorn. Los sieus nòus caps foguèron los filhs d’Al-Kahina, que formèron una armada per envasir la peninsula iberica en l’an 711.

En 710 tota Africa del nòrd èra estada conquistada pels aràbis. La lucha dels berbèrs amb Al-Kahina èra demorada gaireben 20 ans. Uèi es remembrada coma una reina e guerrièra berbèra. De nacionalistas berbèrs, de feministas e d’africanistas considèran que lo sieu ròtle en l’istòria africana es màger.  Mas, benlèu, foguèt encara mai qu’una reina berbèra e òm pòt la considerar, uèi, coma una de las femnas medievalas pus importantas d’Africa a tanben del mond.