LO DARRIÈR REI DE PROVENÇA

CAM.- Dempuèi l’epòca de Boson (879-882), Provença foguèt un reialme independent abans de la sieuna definitiva annexion al Sacre Empèri Roman Germanic en 1032. Rodolf III, tanben conegut coma lo fenhant, foguèt lo darrièr rei independent d’aquel reialme, tanplan conegut coma reialme d’Arles. Puèi, e malgrat que lo títol dessapareguèt pas, lo país dintrèt dins l’empèri gemanic coma una monarquia mai e demorèt aital fins a la fin del sègle XVn, quora foguèt annexat per l’estat francés.

Filh de Conrad lo Pacific, rei de Provença (925-993) e de Matilda de França, Rodolf III ganhèt la corona provençala après la mòrt del sieu paire en l’an 993. Segon mai d’un istorian e malgrat que demorèt gaireben 40 annadas coma rei de Provença, Rodolf III foguèt un personatge plan feble e brica brave. L’arquevesque de Lion, Burcard II, fraire de Rodolf III, demorèt gaireben tota la sieuna vida en tot ajudar lo rei a contrarotlar plan Provença. Totun, la preséncia e pression germanica per venir un estat mai integrat dins l’Empèri venguèt de mai en mai màger fins a la mòrt del meteis rei Rodolf III en l’an 1032.

Lo prètzfach de l’intervencion germanica en Provença pendent lo regne de Rodolf III compliquèt e plan lo poder reial, mai encara dempuèi l’an 999 quora un grop de nòbles provençals confirmèt qu’acceptava pas pus aquel poder estrangiér. Calguèt enviar l’armada reiala per finir la revòlta e la posicion reiala demorèt, dempuèi alara plan malaisida.

 Un periòde de cambiaments

Dempuèi l’an 1.000 l’amassada periòdica que i aviá entre los evesques de Borgonha e los provençals demorèt arrestada en Provença. De nòvas amassadas de la Glèisa se celebrèron en Frankfurt, e los evesques germanics començèron a observar l’emperaire coma lo sieu senhor natural, enlòc del rei provençal. En mai d’aquò, los territòris dels evèsques venguèron de mai en mai independents pr’amor d’aquel prètzfach.

Per tornar a se ganhar l’amistat dels evèsques, Rodolf III realizèt de donacions a divèrses evescats e qualcunes arribèron a ganhar tanben lo títol comtal. L’Abadia de Sant-Laurenç d’Agauna recebèt en 1018 lo fèu amb la talha sus los vilatges e vilas pròches a mai de d’autres dreches.

En 1011 Rodolf III  maridèt Ermengarda de Savòia, que recebèt de nombroses territòris reials al torn de la vila d’Ais e tanben en Savòia. Lèu aquelas tèrras venguèron confiscadas pel fraire d’Ermengarda, Umbèrt Ir de Savòia. D’efièch la region balhada per Rodolf III a la sieuna femna Ermengarda arribava fins a la region del Jura, ont tanben i aviá la vila de Neuchatel.

L’aristocracia provençala venguèt tanben de mai en mai enemiga de Rodolf III, pr’amor d’aquelas donacions a de nòbles estrangièrs. Sens sortida, Rodolf III se n’anèt en 1016 a Estrasborg per se declarar vassal d’Enric II, emperaire germanic, que li aufriguèt la sieuna amistat e proteccion imperiala. I aguèt un acòrd ; se morissiá sens de filhs lo país seriá per l’emperaire. Totun, la decision reiala entraïnèt una responsa negativa de l’aristocracia provençala que, quora l’emperaire visitèt lo reialme provençal puèi, comportèt barrar las pòrtas de vilas e vilatges, senhal clar del refús nòble a l’autoritat imperiala germanica.

Davant aquela situacion Rodolf III de Provença venguèt encara mai vassal de l’emperaire germanic e li balhèt los fèus de Besançon. Dempuèi alavetz la monarquia provençala demorèt totalament contrarotlada per lo poder imperial. Mai o mens pendent la meteissa epòca, Ug, filh de Rodolf III venguèt evèsque de Lausana (1019) e encara comte de Viena en 1023.

En 1024 l’emperaire Enric II moriguèt e los nòbles, amassa, demanèron a Rodolf III finir amb aquela situacion pr’amor de la mòrt imperiala. Totun, lo nòu emperaire, Conrad II, tanben li demanèt la sieuna reconeissença e Rodolf III se n’anèt a la sieuna coronacion per li mostrar la sieuna amistat e vassalitat.

De guèrra après la mòrt del rei

Quora Rodolf III moriguèt en l’an 1032 comencèt una autra revòlta aristocratica provençala. Dirigits per lo comte de Blois, l’ereitièr del reialme, los nòbles provençals acceptèron pas la soberaneitat germanica sus Provença. La guèrra demorèt doas annadas e quaora finiguèt, lo nòu rei considerèt que Provença formava part del Sacre Empèri Roman Germanic e aital demorèt fins a la fin del sègle XV.

Rodolf III, sens filhs legitims, aviá daissat Provença a l’emperaire Conrad II. La decision foguèt pas acceptada per Odon II de Blois, lo sieu eretièr pus dirècte (filh de la sieuna fraia). A mai dels nòbles provençals la revòlta s’espandiguèt tanben mai enlà e recebèt l’ajuda del comte de Genèva, l’arquevesque de Viena e l’arquevesque de Lion.

Quora Odon II envasiguèt Provença la guèrra demorèt dos ans e sonque finiriá quora Odon se n’anèt de tèrras provençalas a de tèrras francesas per assajar de contunhar la revòlta. Totun, l’emperaire, Conrad II, e lo rei de França, Enric I, ja èran d’acòrd sus la fin de la revòlta e la reconeissença francesa d’una Provença imperiala. Pr’amor d’aquò Rodolf III es uèi considerat coma lo darrièr rei independent de Provença, car malgrat que lo reialme contunhèt mai temps, demorèt dempuèi alavatez coma una part mai de l’empèri gemanic.

Uèi los istorians actuals an un autre vejaire sus Rodolf III, aprés se confirmar que l’escaisnòm de Rodolf III, lo fenhant, foguèt creat per de cronicaires germanics que sonque volián la dintrada de Provença en l’empèri. Mas la pression que recebèt dels nòbles provençals e tanben de part imperiala provoquèron la soleta sortida que lo rei de Provença podiá aver, se declarar vassal imperial per cercar proteccion davant un mond aristocratic de mai en mai ostil e qu’acceptava pas cap de las sieunas decisions reialas.

Segon Tietmar de Merseborg, cronicaire imperial contemporanèu, « Rodolf III foguèt feble e efeminat e sonque èra nomenat rei pr’amor qu’aviá una corona sus lo cap mas podiá pas defensar los evesques nimai los nòbles del sieu reialme ». Segon Tietmar Provença èra lo país del caòs e totes los nòbles provençals èran tan poderoses coma un duc. La fauta de filhs legitims tanpauc ajudèt brica Rodolf III a l’ora de demorar coma un bon rei.

Quora lo poder imperial germanic venguèt de mai en mai real e pesant en Provença, Rodolf III causiguèt los evèsques coma aliats per assajar d’arrestar l’influéncia germanica. E pr’amor d’açò balhèt mai de tèrra, de féus e de dreches als evesques provençals. Aquò entraïnariá, al còp, lo malcoltentament dels nòbles provençals.

Per ansin, uèi podèm saber que l’istòria de Rodolf III, lo darrièr rei de la Provença independenta, cerquèt totjorn l’equilibri entre lo poder de la noblesa e lo poder imperial. Mas poguèt pas s’impausar pr’amor de la fauta de filhs e, abans que veire la dessaparicion del reialme provençal, causiguèt lo balhar coma un territòri de mai a l’empèri germanic. Se la posicion dels nòbles foguèsse estada una autra (mai pròcha a acceptar lo contraròtle reial) benlèu Provença auriá pas dintrat dins lo contraòtle imperial germanic e l’istòria d’una Provença independenta seriá demorada encara plusors sègles mai.