LA BATALHA DE RUBINAT (1462)
CAM.- La batalha de Rubinat se debanèt entre la nòva armada creada pel Conselh de Catalonha e l’armada reiala de Joan II, rei d’Aragon (mas lèu pas pus comte de Barcelona) gaireben al còp que lo Sètge de la Fòrça Vella, mas en una autra region catalana; lo prat batalhièr causit seriá Cervera, al mièg de Catalonha. Aquò foguèt lo 24 de julhèt de 1462.
L’armada catalana èra estada creada dempuèi lo 24 d’abril. Aviá mai de 300 cavalièrs e mai de 1.000 òmes d’infantariá dirigits per Hug Roger III de Pallars Sobirà. L’armada dels paisans remenças revoltats que demanavan de justícia davant las òrdres dels nòbles foguèt considerada illega per lei e l’armada catalana foguèt enviada dempuèi Barcelona a Cervera per finir amb los meteisses.
La primièra ataca de l’armada paisana remença se debanèt en Castellfollit de la Roca, un pauc abans, quora Francesc de Verntallat, lo dirigent d’aquela armada ataquèt lo vilatge. La diferéncia entre l’armada remença paisana e l’armada governamentala catalana per lo rei d’Aragon, Joan II, èra màger; los primièrs avián ajudat la reina e lo prince a Girona del còp que los darrièrs avián gausat atacar la familha reial. E aquò jamai seriá perdonat per Joan II.
Ataca a Catalonha
La Sètge de la Fòrça vella, totun, tanben aviá entraïnat de consequéncias grèvas per Catalonha. Lo rei d’Aragon decidiguèt dintrar en Catalonha malgrat l’enebiment del Conselh de Catalonha d’o far. Lèu envièt una armada reiala que conquistèt primièr Balaguèr. La tòca, en aquel moment, èra conquistar Tàrrega. Sonque amb aquela vila conquistada podiá lo rei d’Aragon atacar de biais segur las vilas pus orientalas de Catalonha; Barcelona e Girona.
Lo Conselh catalan tanben coneissiá lo prètzfach. Lo castlan de Cervera s’amassèt amb l’armada governamentala catalana per assajar de defensar Lhèida. Pasmens, ailà i èra arribada l’armada reiala dirigida per un filh del rei, l’evèsque de Saragossa.
Lo centre del territòri catalan venguèt scenari principal d’aquela guèrra civila lèu. Una pichona armada reiala de 80 cavalièrs ataquèt lèu la vila de Cervera, en tot raubar tot l’elevatge possible. Totun, quand l’armada catalana los trapèt e volguèt los atacar, los cavalièrs reials podèron se refugiar al Castèl de Rubinat ont demorèron en tot esperar d’ajuda exteriora.
Quora foguèt conegut pel rei d’Aragon, Joan II, que i aviá gaireben 100 cavalièrs a Rubinat que podián i morir, envièt mai de 500 cavalièrs e 500 òmes d’infantariá per conquistar lo castèl e sauvar la pichonèla armada reiala. L’armada reiala enviada per Joan II arribèt a Rubinat lo 21 de julhèt de 1462.
Malgrat aquò, lo principal encontre que i aguèt entre ambedós costats se debanèt a Ribera d’Ondara lo 23 de julhèt, pas luenh de Rubinat. Uèi, encara i a pas gaire informacion escricha sus la batalha. Semblariá que l’armada reiala arribèt a Ribera d’Ondara amb aqueles 500 òmes de cavalariá e gaireben 1.000 d’infantariá. Segon una letra enviada puèi pel Govern de Catalonha (o Diputacion del General) l’armada catalana aviá mai de 1.000 òmes de cavalariá e mai de 800 òmes d’infantariá.
Es pas conegut cossí se debanèt la meteissa, mas l’armada reiala cridèt victòria lèu, abans de la fin del jorn. Segon de fònts reialas, la resulta de la batalha foguèt estonanta. Pasmens, e malgrat que se pòt arribar a acceptar que l’armada reiala aguèsse d’òmes amb fòrça experiéncia (plan mai que los òmes de l’armada de la Diputacion), la victòria tanben foguèt limitada, car, segon la meteissa letra enviada pel govèrn catalan, i aguèron gaireben 80 mòrts entre ambedós costats e aperaquí 120 cavals mòrts.
Aquò es pas una victòria decisiva. Es cèrta e segura, aquò es vertat, mas jamai estonanta cossí diguèron puèi dempuèi l’armada reiala en de letras enviadas al rei d’Aragon. Se los 80 cavalièrs foguèron una majoritat de cavalièrs de l’armada catalana lo prètzfach pòt èsser considerat grèu mas se i aguèron de cavalièrs mòrts d’ambedós costats la batalha foguèt pas gaire granda, se pensam en de batalhas semblantas de l’epòca en d’autras parts d’Euròpa.
La resulta, pasmens, foguèt brica positiva perl govèrn catalan e la sieuna armada. Lèu aprés ganhar la batalha al prat batalhièr a Ribera d’Ondara, l’armada reiala se n’anèt vèrs lo castèl e la vila de Rubinat. Quora l’armada de la Diputacion observèt la siá arribada se retirèron lèu pr’amor de la sieuna inferioritat numerica.
La pòrta de la vila de Rubinat foguèt dubèrta e l’armada reiala i dintrèt sens cap d’oposicion. Çò de meteis se debanèt amb lo castèl. Lo posterior enviament de mai òmes de l’armada catalana a Rubinat poguèt pas arrestar la desfacha governamentala catalana; las pòrtas de la vila de Rubinat tornèron a dubrir-se e la cavalariá reiala ataquèt lèu lèu l’armada catalana. Los principals nòbles catalans que la dirigissián foguèron lèu arrestats (Roger d’Erill e Jofre de Castre Pinós). Lo rei d’Aragon volguèt acceptar pas d’argent pels nòbles cossí èra la costuma a l’epòca e foguèron executats en 1463 per nauta traison.
Las consequéncias estrategicas de la batalha de Rubinat foguèron importantas. La vila de Tàrrega dubriguèt las sieunas pòrtas a l’armada reiala abans de la fin de julhèt. Lo Conselh de Catalonha trobèt que l’armada reiala èra ja plan pròcha a Barcelona e causiguèt aufrir la corona comtala de Barcelona a d’autres nòbles. Catalonha podiá pas venir una republica independenta.
Joan II foguèt considerat en defòra de la lei e la corona comtala foguèt aufrida a Enric IV de Castilha, aliat de navarreses e los occitans de Gaston IV de Fois. Pel nòrd, una armada occitana, dirigida per Gaston IV de Fois foguèt conquistèt lèu Perpinhan e puèi Salses. Aprés liberar la Fòrça Vella a Girona, ont demorava assetjada la familha reiala, l’armada occitana del comte de Fois contunhèt vèrs Barcelona. Dempuèi Barcelona foguèron enviadas d’òrdres per defensar las vilas de Cervera, Igualada e Manresa, que podián tombar lèu davant l’armada reiala.
L’armada catalana, aprés Rubinat, se retirèt vèrs Cervera. Lo moment foguèt de paür e panic pels catalans, pr’amor que l’armada occitana de Gaston de Fois arribariá lèu a Montcada, un vilatge plan pròche a Barcelona.
La Diputacion del General catalana confirmèt que l’armada catalana èra pas cap rival per l’armada reiala al prat batalhièr. Una autra causa podiá èsser l’ataca a un castèl, una vila o un sètge. Ont los catalans podián ganhar, e plan. Lo moment, totun, èra sonque per assajar de resistir e pro e esperar l’arribada d’una autra armada que poguèsse sauvar Catalonha de l’armada del rei d’Aragon.
E aquò es çò que se debanèt en setembre de 1462, quand del còp que l’armada reiala e occitana s’amassavan en defòra de Barcelona e començavan lo sètge de la vila, calguèt decidir se contunhar lo sètge o pas, pr’amor que lo rei castelhan aviá acceptat èsser nomentat nòu Comte de Barcelona e una armada castelhana de milièrs de cavalièrs e milièrs d’òmes d’infantariá, a mai d’artilhariá, aviá dintrat en Aragon per assajar de sauvar los catalans.
