L’AFAR CATALAN
CAM.- La frontièra septentrionala del Comtat de Barcelona (uèi Catalonha) foguèt confirmada a travèrs d’un acòrdi tre la corona de França e la d’Aragon en 1258. Segon aquel tractat ambedos monarca renonciavan a divèrses territòris d’un e autre costat dels Pirenèus de manièra definitiva. E, çò de mai important, lo tractat obligava los filhs d’aquels monarcas per totjorn. Un tractat que, mens de 30 annadas apuèi, la corona francesa trincariá en tot assajar d’envasir Catalonha. Alavetz, lo renonciament catalan als territòris occitans demorèt tanben sens efièch des de 1283 ?
Per ansin, fasiá ja de temps que la corona francesa vesiá amb d’orror l’espandiment catalan per de tèrras que los reis franceses consideravan coma sieunas. Caliá empedir cossí foguèsse la consolidacion legala – de iure– d’aquel afar e aquò maugrat aver ganhat militarament a Murèth en 1213. L’afar catalan de la soberaneitat catalana sus Occitània demorava pas juridicament clar encara en 1258.
Lo tracta de Corbeil, signat aquel an tre Loís IX de França e Jacme I d’Aragon, entraïnèt lo renonciament als parçans de Fenolhedés e Peirapèrtusa, los castèls de Puèglaurenç, Fenolhèt, Castelfisèl, Pèirapertusa e Querbús a mai dels territòris de Tolosa, Sant Geli, Carcin, Narbòna, Albí, Carcassona (recebuts coma feu per Pèire I en 1213), Rasés, Besièrs, Lauragués, Termenés e Menerbés (ja catalans dempuèi 1179), Agde e Nimes (jos soberaneitat catalana dempuèi 112), Roergue, Milhau e Gavaldan.
Sonque los vescomtats de Carladés e la senhoriá de Montpelhièr amassa amb la baroniá d’Omeladés demorèron jos soberania catalana apuèi. A mai d’aquò, Jacme I refusèt renonciar als dreches feudals qu’aviá coma Comte de Barcelona sus Fois e pr’aquò quand lo tractat foguèt signat se’n parlèt pas.
De l’autre costat, Loís IX de França renonciava per totjorn al Comtat de Barcelona, independent de facto dempuèi l’an 988, e recebiá la filha del rei catalan Elisabet per son filh Felip.
Un tractat pas respectat
En 1283 e maugrat que la signatura d’aquel acòrdi reial tre ambedos estats obligava tanben los filhs d’aquels a mantenir aquelas frontièras per totjorn, lo tracta foguèt trincat unilateralament per part francesa. Una crosada papala amb una armada francesa lançada contra Catalonha entraïnèt la decision de França de tornar demandar sos dreches feudals sus aquel país.
Divèrsas interpretacions juridicas contemporanèas son pas d’acòrd, uèi, que foguèsse un tractat juridicament vinculant per totjorn: Montpelhièr, Carladés e Fois i foguèron pas incluses. A mai, los parçans de çò qu’uèi es Catalonha Nòrd devián demorar totjorn amassa amb Catalonha e lo quite tractat foguèt trincat pauc apuèi per part francesa.
Vòl dire aquò que los catalans aurián encara de dreches (teorics) sus de territòris occitans (aumens Montpelhièr e Fois) o sus la Catalonha Nòrd? La qüestion jurídica es pas encara clara. Totun, la realitat uèi, es que la Republica Francesa nasquèt en 1789 e que Catalonha foguèt envasida en 1714 per la Corona de Castelha. E lo mond, apuèi 1258, virèt parièr.
