RAMON LLULL, MONTPELHIÈR E L’OCCITAN
Francesc Sangar.- Ramon Llull foguèt un dels grands filosòfs crestians de l’Edat Medievala. E las siás relacions amb los païses de lenga occitana, la siá lenga e la siá cultura, foguèron constantas. La siá magna òbra es redigida en quatre lengas: la catalana, la latina, l’araba e l’occitana.
Èra nascut a Malhòrca, e los sieus parents, originaris segurament de la comarca catalana de l’Empordan, apertenián al grop de repobladors crestians que s’establiguèron a l’illa après la conquista jos lo reinatge de Jacme Ir lo Conqueraire. Ramon Llull foguèt un membre de la primièra generacion crestiana nascuda après la conquista. La siá lenga èra lo catalan e en aquel idiòma escriguèt d’òbras coma lo “Libre d’Evast e Blanquerna”.
Lo latin contunhava d’èsser la lenga basica de la cultura a tota Euròpa Occidentala, e sustot en los domenis academics, e en la filosofia e en la religion. E en remembrant la clara vocacion missionària de Ramon Llull e la siá volontat de convertir los musulmans al cristianisme, utilizava tanben amb un bon nivèl l’arabi, malgrat que malastrosament avèm pas conservat cap de tèxt original escrit per el en aquela lenga.
Restacat amb la lenga occitana
Quand e perqué utilizèt Llull la lenga occitana? Malhòrca integrava amassa amb los comtats catalans del Rosselhon e la Cerdanha e la senhoriá de Montpelhièr lo Reialme de Malhòrca, eretat per Jacme IInd, lo filh segond del mencionat Jacme Ir, e començador d’un linhatge reial malhorquin. Un reialme compausat per de territòris que possedissián doas lengas fòrça similaras, lo catalan e l’occitan.
Al començament, Ramon Llull manteniá una vida frivola, basada en la diversion e lo plaser. E fòrça aluenhada dels ensenhaments religioses. Mas coma lo meteis futur escrivan expliquèt, cèrtas aparicions de Jèsus de Nazaret crucificat, provoquèt lo sieu pentiment e la siá volontat de cambiar radicalament de vida, cap a un modèl basat en la meditacion e la predicacion de l’evangèli crestian. Pendent los ans de la siá vida anteriora, Ramon Llull aviá sentida una predileccion per la poesia lirica trobadoresca; aviá escrich quitament qualque poèma a qualquna dama. Es amb aquelas circonstàncias quand Ramon Llull deguèt segurament aprene la lenga occitana, sòr bessona de la catalana.
Aquela coneissença lingüistica foguèt posteriorament fòrça utila. L’occitan gaudissiá d’un grand prestigi mercés a las siás produccions literàrias, e èra una lenga fòrça coneguda arreu dels païses europèus. Naturalament, tanben aquela difusion de l’occitan podiá tanben venir utila per transmetre las predicacions crestianas de Llull.
Mas foguèron los sieus sojorns a Montpelhièr, fèu qu’integrava lo Reialme de Malhòrca, ont perfeccionèt la siá coneissença sus la lenga. La vila occitana gaudissiá d’un grand prestigi coma capitala europèa dels estudis de Medecina, realizats a travèrs de la siá Universitat. E Ramon Llull foguèt totjorn fòrça interessat en las descobèrtas medicas (escriguèt al cors de la siá vida quatre monografias sus divèrses aspèctes de la Medecina).
La siá primièra visita a Montpelhièr foguèt l’an 1275, cridat pel futur rei Jacme IInd de Malhòrca (solament un an après ja seriá monarca en morir lo sieu paire). Jacme IInd èra fòrça interessat en l’òbra de Ramon Llull, e sustot après que lo teologian franciscan Bertran Berenguer vantèsse l’òbra del malhorquin. Pendent aquel primièr sojorn, fins probablament l’an 1283, Ramon Llull escriguèt e legiguèt publicament la siá òbra “Art demostrativa”, considerada coma una revision de la ”Ars compendiosa inveniendi veritatem”. Mejançant la tecnica de l’”Ars”, Ramon Llull preteniá demostrar la veracitat del messatge crestian amb de rasonaments filosofics.
Dempuèi aquel moment, Montpelhièr foguèt totjorn present dins de la vida de Ramon Llull, e ont visquèt en divèrsas escasenças, en escrivent qualques unas de las òbras mai importantas, en las divèrsas lengas mencionadas anteriorament, coma per exemple lo “Libre d’Evast e Blanquerna”.
