UNA EDUCACION PAS PER DE FEMNAS
A l’edat medievala, com en d’autres tempses, la cultura foguèt pas femenina. Mailèu masculina. Los espacis femenin e masculin èran diferents e aquò es un trach tipic d’aquela epòca. I aviá pas de femnas als parlaments nimai a las catedrals, universitats o comunautats de trabalhaires. Lor activitat principala demorèt dins la familha, e aquò, per astre, lor donèt, l’escasença de se transmetre la sapiéncia femenina, de generacion en generacion.
En aquela epòca, los filhs èran educats de manièra desparièra (e aquò encara se debana uèi!). La socializacion èra diferenta: los filhs jogavan amb d’espasas e las filhas amb de petetas. Per ansin, e apuèi, los filhs sortissián de l’ostal e las femnas i demoravan per totjorn.
La maternitat de la femna medievala èra pas sonque donar de lach als filhs. Caliá tanben lor donar una atencion e educacion pr’amor que socializacion, en aquela epòca, voliá dire integracion. Se una femna voliá pas per son filh o filha una futura marginalizacion çò que caliá far èra, per malastre, contunhar de donar als filhs una educacion masculina. Mas aquela podiá èsser una pauc mai flaca.
Al torn de la reproduccion
La femna medievala contrarotlèt sociologicament totjorn la naissença dels enfants. I a mai d’un quadre medieval ont pòdon èsser vistas de femnas qu’ajudan d’autras femnas pendent la naissença. Mas lor coneissença medievala foguèt pas sonque aquela. Avián normalament una coneissença ampla del mond de las èrbas que los òmes jamai aguèron. Dempuèi 1250 pasmens, de nòvas leis arrestavan las femnas d’estudiar medicina. Lor coneissença medicala venguèt mai e mai malaisida e mai e mai masculina.
Fins alavetz èra estada una coneissença practica qu’una amiga donava a una autra: amb d’èrbas fòrça malauts podián èsser suenhats. Encara al sègle XV i aviá de libres per de femnas sul mond de las èrbas coma “Flors de medecinas” de Manuel Dies de Catalayud, escrich d’aperaquí 1450. I aviá de formulas qu’una femna balhava de biais secrèt a una autra coma senhal d’un poder que ja podiá pas èsser public.
La coneissença practica de tot aquò sonque podiá arribar dins l’ostal. A mai, preparavan la cosina, un fach cultural medieval que, òc, foguèt exclusivament femenin. Cossí siá, lo poder qu’aguèt pendent l’edat antica, la femna lo perdèt, pauc a cha pauc, al long de l’edat medievala, la medecina, la musica, la letra escricha, eca. Quand comencèt lo sègle XVI e ja èra finida l’edat medievala aquelas qu’encara resistissián foguèron brutladas coma de brueissas. Perdèron de mai en mai dreches e demorèron, quand naissiá lo primièr mond capitalista, dins l’ostal.
E maugrat que lor situacion foguèt fòrça pus complèxa que tot aquò lo vejaire femenin demorèt totalament desparièr del masculin. Tanben lor coneissença de la vida e lor opinion. P’’amor qu’aquel èra un mond d’òmes e sustot d’òmes guerrièrs. Cal pas o desbrembar.
