LA LEGENDA DEL PRÈIRE JOAN

Francesc Sangar.- Un dels mistèris mai importants de l’Edat Mejana foguèt la legenda del Prèire Joan (tanben conegut coma lo “Pastor Joan”), un enigmatic governador crestian de tèrras alunhadas orientalas, dins un país qu’èra vesin de reialmes musulmans e pagans. Lo mite del Prèire Joan foguèt present en l’imaginacion de la civilizacion occidentala dempuèi lo sègle XII fins al XVI. La primièra mencion, de l’an 1145, es al libre ‘‘Historia duabus civitatibus’’ de l’avesque de Frisinga, Otto Freishing.

Segon las cronicas europèas medievalas, lo Prèire Joan èra tanben sacerdòt e èra descendent dels Tres Savis d’Orient que visitèron lo Mainat Jèsus segon l’Evangèli de Sant Matèu. Lo sieu reialme èra situat dins un país plen de riquesas e meravilhas, e mercés a la siá generositat e lo sieu bon govèrn èra fòrça aimat pels sieus vassalhs. Aquel monarca aviá enviadas de cartas al Papa de Roma, a l’emperaire de Bizanci e a d’autres reis europèus, ont demandava d’ajuda per las atacas que patissiá de las nacions qu’èran pas crestianas.

Una de las meravilhas que possedissiá lo Prèire Joan èra un magic miralh qu’èra utilizat per poder observar quin luòc que siá del mond, e que lo monarca utilizava per contrarotlar los governadors de las desparièras províncias de son reialme. Èra tanben un dels emplaçaments possibles del mitic Sant Grasal.

Un luòc jamai conegut

Mas ont situavan aquel meravilhós reialme d’aquela legenda? Qualqu’unas cronicas opinavan qu’aquel país èra a l’Índia, perque asseguravan qu’aqueles crestians provenián de la predicacion de l’apostòl Tomàs, e perque explicavan qu’aquel reialme èra mai luènh que Pèrsia o Armènia. D’autras cronicas encara, situavan lo país del Prèire Joan a Asia Centrala, e èra en perilh pels atacs del lider mongòl Genghis Khan. E, fin finala, qualqu’unes opinavan que podiá èsser Etiopia, un país de tradicion crestiana, isolat de la Cristiandat e amb de vesins pagans e musulmans.

L’explicacion de las riquesas e tresaurs del país del Prèire Joan provoquèt que qualqu’unes aventuraires decidiguèsson d’ensajar cercar aquel reialme, sens aténher lors objectius.

Mas sortèm de la legenda e parlam de las possibilitats realas de l’existéncia d’un reialme del Prèire Joan. La teoria que supausa Etiopia se basa en l’isolament d’aquel país e las menaças que podián supausar los musulmans e los pagans dels païses vesins. En aquela ipotèsi, qualqu’un emperaire d’Etiopia, lo “negus negusti” (lo “rei de reis”), poiriá èsser estat lo Prèire Joan.

La possibilitat d’Asia Centrala, tanben amb de vesins pagans e musulmans, poiriá se basar en qualqu’un dels monarcas mongòls que recebián lo nom de “jan” o “kan” (d’aquel nom derivariá “Joan”). Qualqu’unes d’aqueles reis “jan” s’èran convertits al cristianisme nestorian, e avián recebut d’atacas de Genghis Khan a començaments del sègle XIII, que preteniá unificar son empèri e voliá pas cap preséncia crestiana als sieus territòris.

Fin finala, una autra teoria afirma que la legenda del Prèire Joan es simplament aiçò, una legenda creada per la Glèisa per donar una imatge de preséncia del cristianisme dins tot lo mond, tanben dins de tèrras alunhadas e exoticas, per potenciar lo concèpte de Cristiandat.

Tanben s’explicava la teoria de l’ajuda que lo Prèire Joan podiá ofrir dempuèi d’Orient als crestians occidentals per conquistar Tèrra Santa als musulmans. A l’epòca de las Crosadas, la cresença de l’existéncia d’aquel monarca crestian, que dempuèi l’èst atacariá lo mond musulman, podiá apiejar la volontat dels soldats crosats per lutar per la desliurança de Tèrra Santa.

D’exploracions, sustot dels navigaires portugueses, per tota la còsta asiatica e l’arribada dels europèus a de tèrras mai alunhadas de l’Extrem Orient, sens aténher trobar aquel mitic reialme, acabèron amb la legenda del reialme del Prèire Joan.