L’UNION DE VALÉNCIA

Christian Andreu.- L’episòdi de l’Union de València (1347-1348), amassa amb l’Union d’Aragon, foguèt una mòstra clara que la corona catalanoaragonesa aguèt pas totjorn patz intèrna. Per ansin, e coma se debanèt en d’autras guèrras civilas europèas d’aquela epòca, i aguèt una assag de revolucion, una guèrra militara e un òrre chaple per part del ganhaire, que foguèt lo rei Pèire III lo Ceremoniós.

L’origina d’aquela revòlta contra lo poder reial aguèt coma causa principala lo nomenament de la filha del rei, Constança, en 1347, coma eretièra de totes los reialmes que formavan la confederacion catalanoaragonesa. Lo fraire del rei, Jacme d’Urgelh, foguèt lo primièr que ne foguèt contrari e marchèt a Aragon per i amassar lo sosten dels nòbles d’aquel reialme. Al còp, la decision reiala tanpauc foguèt agachada amb simpatia pels valencians, que lèu bastiguèron una Union de nòbles e vilas del reialme de Valéncia per defensar lors dreches, diferents alara de los del rei.

Los valencians avián coma tòca aver tanben la magistratura de la justícia, coma se debanava al reialme d’Aragon (e que los valencians avián pas), poder convocar de manièra annadièra las Còrts valencianas (en aquela epòca aquò se debanava pas) e que los aragoneses tanben i poguèssen participar per poder defensar amassa los meteisses interesses de la unions de Valéncia e Aragon fàcia al rei Pèire III.

Quand lo rei Pèire III se n’anèt de la vila de Valéncia en 1347, foguèt formada una Union amb de personalitats importantas de la vila, coma Jaume Castellà, Joan Lopes, Joan e Mateu Llançol e d’autres e foguèron convocadas divèrsas cargas de las vilas e vilatges valencianas. Sonque las vilas valencianas de Xàtiva e Borriana demorèron fidèlas al rei catalan. E foguèt ordenat bastir una armada per defensar lo reialme de Valéncia.

La mòrt del Prince Jacme

La mòrt del Prince Jacme, fraire del rei, foguèt considerada pel pòble coma una ataca del rei, maugrat que poiriá èsser que moriguèsse pr’amor de l’arribada de la Pèsta Negra a la vila de Barcelona. Pasmens, foguèt interpretada coma un acte de guèrra pels membres de l’Union valenciana e i aguèt una revòlta nuechenca a la vila de Valéncia. Totes los ostals de personas qu’èran pas amb l’Union patiguèron lo sacatge e, a mai, i aguèt mai d’un assassinat.

L’Union valenciana demandèt ara al Prince Ferran, que demorava a Castelha, poder dirigir lo movement, mas aquò foguèt considerat pel rei Pèire coma plan dangierós car lo Prince Ferran aviá una armada castelhana. Pr’aquò donèt la carga de la governacion generala de Valéncia al Prince Ferran. Totun, lo Prince acceptèt pas, se proclamèt nòu dirigent de l’Union de Valéncia e marchèt vèrs la vila de Valéncia amb una armada castelhana per conquistar lo reialme amb lo sosten de l’Union valenciana.

Lo rei Pèire i envièt tanben una armada reiala que luchèt contra l’armada valenciana en Pobla Llarga e Bétera. L’armada reiala foguèt desfacha en ambedoas batalhas e lo quite rei cresèt que podiá pèrdre lo reialme de Valéncia. Pr’açò tornèt a enviar una nòva armada dempuèi Catalonha, dirigida per el meteis.

L’armada reiala arribèt fins Morvedre mas i aguèt una revòlta populara e calguèt marchar fins a Valéncia per arrestar una nòva desfacha. Lo 6 d’abril de 1348 lo palais reial de Valéncia foguèt assautat pel pòble e lo rei, umiliat, e per salvar la vida, signèt totas las peticions valencianas: reconeissença de l’Union de Valéncia, justícia pròpria coma en Aragon e la carga de la procuracion generala del reialme pel Prince Ferran, a mai de lo nomenar eretièr. Quand la Pèsta arribèt a Valéncia lo rei fugiguèt amb la concession de l’Union, car se morissiá lo caòs podiá esclatar pertot.

L’ataca reiala

Quand lo rei arribèt a Teròl, en Aragon, pasmens, amassèt una nòva armada e desfacièt l’Union d’Aragon a la batalha d’Épila. Un còp desfacha l’Union aragonesa aviá las mans liures per luchar sonque contra Valéncia. E o poguèt far a la batalha de Misleta qualqu’unes meses puèi. Assajèt alara de començar un sètge a Valéncia mas la vila declarèt la sieuna capitulacion totala. Sonque demorava la repression reiala.

Quan Pèire III dintrèt a Valéncia lo pòble li demandèt pietat, mas lo rei declarèt que caliá començar un judici reial contra l’Union. Lo judici comencèt lo 10 de desembre de 1348 e i foguèron jutjats e executats los principals dirigents de l’Union dont 20 que i aviá dins una lista facha pel pròpri rei. N’i aguèt de cavalièrs, coma Joan Roís de Corella, Ramon Escorna, Jaume de Romaní o Ponç Dessoler. Tanben foguèron executats divèrses advocats coma Joan sala, membre de l’Union, a mai de divèrses dirigents populars dont lo popular Gonçalvo.

L’istòria daissèt escrich qu’un dels fachs mai òrres d’aquela repression se debanèt quand los òmes del rei faguèron beure lo bronze fondut de la campana que cridava l’Union als que caliá aucir per se revoltar contra lo rei. Puèi, Pèire III anullèt los privilègis reials de la vila de Valéncia e tanben tot çò qu’èra estat abans signat per la reconeissença de l’Union de Valéncia.

Calguèron tres batalhas e una repression òrra per finir las demandas del pòble valencian. En 1349 lo reialme de Valéncia aviá aprés la leçon e jamai tornèt a se revoltar contre lo rei, au mens pendent l’edat medievala. Quand o tornèt a far, pendent la revòlta de las Germanias, ja èra al sègle XVI e degun brembava pas çò que s’èra debanat al Reialme de Valéncia pendent la guèrra contra l’Union de Valéncia de 1347.