UN TROBADOR CABDAL

Christian Andreu.- Pèire Raimon de Tolosa foguèt un trobador que visquèt al costat d’autres trobaires fòrça mai celèbres pendent lo començament del sègle XIII. Avèm notícias de la sieuna biografia que poirián èsser situadas entre los ans 1180 e 1221, çò que vòl pas dire que visquèt pas abans o puèi. Totun, mai d’un cercaire classèt la sieuna poesia trobadoresca (18 chansos) coma mòstra de la coneissença artistica de qualqu’un que viatgèt a las còrts mai importantas de la mediterranèa medievala d’aquela epòca e, que, en tot èsser fòrça mens conegut, daissèt una influéncia tras qu’importanta. E tot pr’amor de son trobar.

Lo libre medieval VIDA parla d’el en tot confirmar la sieuna origina: “si fo filz d’un borges. E fetz se joglar et avet en la cort del rei Anfos d’Arragon; e·l reis l’acuilli e·ill fetz gran honor. Et el era sais hom e suptils e saub ben trobar e cantar e fetz bonas cansos”.

La meteissa fònt medievala confirma que Pèire Raimon de Tolosa (e son nom entraïnèt una longa discussion demest los cercaires durant annadas car semblariá que i aguèt tanben un autre Pèire Raimon trobaire pendent la quita epòca) viatjat tanben a la còrt del Comte de Tolosa e tanben a la del Vescomte de Montpelhièr. Fin finala, maridèt a Pàmias, luòc ont finiguèt sa vida. A mai, d’aquelas corts, l’istorian catalana Martí de Riquer afirmèt que tanben auriá viatjat a Itàlia, mai que mai e la còrt de Tomàs I de Sabòia (1178-1233) e ont benlèu coneguèt Beatriu d’Este (1194-1220) o encara lo trobaire Rambertin de Bulalèl.

La visita a la còrt catalana de Barcelona demorèt dins sa poesia, ont Pèire Raimon de Tolosa felicitèt plan lo reialme per aquel sobeiran (Anfós I):

De ma chanson vuoill que tot dreg repaire

En Aragon, al rei cui Dieus ajut,

Car lui son tucih bon faich mantingut

Plus que rei qez auc masques de maire.

Aquela canso foguèt plan celèbra a l’epòca segon mai d’un istorian contemporanèu. Martí de Rique confirmèt que l’estròfa foguèt plan imitada, e benlèu tanben lo ritme e la musica per d’autres trobadors mai coneguts a l’epòca, dont un dels grands, Bertran de Born, que l’utilizèt per escriure un planh per la mòrt del filh reial anglés en 1183 amb la chanso Mon chan fenisc ab dol et ab maltraire. Per ansin, un trobaire fòrça mens conegut dins l’istòria medievala, Pèire Raimon de Tolosa, foguèt l’inspiracion d’autres mai coneguts, coma Bertran de Born.

A mai d’aquò, lo trobaire tolosan tanben daissèt escricha una canso d’amor, benlèu escricha demest 1187 e 1190 e amb l’influéncia de Guilhèm de Berguedà, un autre trobador tanben plan celèbre d’aquela epòca, ont descriu qu’a la capitala catalana i a la femna qu’es son pus naut desir e vertadièr amor:

Lai, al renc de Barsalona,

Estai l’amors qu’amar suoill,

E qui d’autra mot me sona

Perde Dieus, que non l’acuoill

Qu’en no·m partrai a ma vida,

Tant es de bona razina.

Amor a la natura

La chanson Poz vesem Boscs e Broils Floritz de Pèire Raimon de Tolosa aguèt una cèrta influéncia segon Riquer, sus un autre grand trobador, Arnaut Daniel, sustot sul vocabulari, e aital demorèt escrich dins una pèça d’art que mòstra un amor sens fin per la natura, malgrat que la vertadièra rason de la chanso es parlar de l’amor prigond qu’a per una femna, sa aimada.

Pos vezem boscs e broils floritz

E·il prat son groc, vert e vermell,

E·il chant e·l refrim e·l trepeill

Auzem dels auzellos petits.

Un pauc mai enlà Pèire Raimon descriu plan qual es son sentiment per l’aimada. E podèm alavetz comprenen plan que las primièras estròfas son benlèu un luòc comun a fòrça d’autras chansos trobadorescas:

Mas un sens cors, francs e grazitz,

C’auc tan bel no·s vi en espeill,

Per cui pes e fremisa e veill,

M’es e mon cor tan abelitz.

D’un autre costat, cal reconéisser una influéncia importanta de Pèire Raimon de Tolosa pas sonque sus trobadors mai coneguts de la sieuna epòca. Son trabalh foguèt una cèrta influéncia encara demest d’autors posteriors coma o foguèt sus lo grand poèta medieval catalan del sègle XIV Ausiàs March. “La chanso Si com l’enfas qu’es alevatz petitz inspirèt a Ausiàs march, çò escriguèt martí de Riquer, mas tanben Pagès. Foguèt una influéncia clara per la canso No·m pren axí com al petit vaylet. Pasmens la poesia del poèta valencian foguèt, benlèu d’una màger qualitat”.

Si com l’enfas qu’es alevatz petitz

En cort valen et honratz del seingnor,

Pois, qant es granz, se·n part e qer meilhor,

No·l pot trobar, ten se per escarnitz,

Vol se3n tornar, non a tant d’ardiment,

Aitals son eu, qe·m partí follament

de leis, ai ren mercès, se·m vol sofrir:

que venjament en prend’ al no desir.

La descripcion del sentiment de Pèire Raimon de Tolosa es la causa primièra de sa tristesa; e ara pòt pas pus sofrir qu’ela l’aimi pas mai. Aquela chanso foguèt una poesia gaire coneguda, benlèu a l’epòca que demorèt lo trobaire tolosan. Totun, uèi lo jorn, mai d’un cercaire seriá d’acòrd a l’ora de confirmar la figura de Pèire Raimon de Tolosa coma una giganta inspiracion a totes los nivèls d’autres trobadors contemporanèus mas tanben posteriors. Un fach que daissa clara la reciprocitat permanenta dels artistas d’aquela epòca que coneissián plan l’òbra dels autres malgrat èsser en lonhanas còrts. E Pèire Raimon de Tolosa ne seriá un bèl exemple.