LA REVÒLTA DELS TOCHINS (1361-1371)

Christian Andreu.- En 1361 en un bòsc pròche al vilatge de Sant Flor, en l’Auvèrnha anglesa, un grop d’òmes armats al servici del Duc d’Aquitània assaja de crosar la forèst. Mai d’un paisan lor conselhèt d’o far pas, car i aviá plusors voses qu’alertavan sus la preséncia d’òmes sens lei al dedins. Los angleses escoutèron pas e lèu foguèron suspreses per una pichonèla armada d’òmes que se nomenavan a eles meteisses tochins. Lor cap aviá coma nom Borgha.

Mas i aguèt gaire violéncia en aquel afar. Los tochins arrestèron los soldats angleses, los raubèron lors armas (qu’èra la tòca principala de l’ataca, lor argent e los cavals. Puèi, los daissèron en libertat aprés demanar la siá paraula d’onor de pas los secutar. Fin finala, lo grop de tochins desapareguèt vèrs una cauna secreta pas luenhana. Qui èran los tochins e perqué faguèron aquò ?

Mai d’una cronica escricha a l’epòca los descriguèt coma çò de pièger que i aviá en la societat occitana de l’epòca. E qu’avián coma tòca la libertat de la sieuna patria, un fach tras que grèu aprés la conquista francesa d’Occitània en 1244. “Son d’òmes marrits los tochins, çò escriguèt l’autor de la Cronica de Saint-Denis. Pr’amor de lors practicas secrètas son coma de vèrmes que sorgisson de la Tèrra per veire lo Solelh. Daissèron lor trabalh mecanic e de paisan per se jurar los unes als autres se sometre pas a degun e èsser los defensors de l’antica libertat de la sieuna patria”.

D’efièch, quand parlam de la revòlta dels tochins, que comencèt aperaquí l’an 1361 en tèrras occitanas e demorariá mai de 20 annadas (e benlèu encara mai) parlam de la revòlta paisana pus granda que patiguèt Occitània al long de tota l’edat medievala. Foguèt una revòlta que durèt fòrça mai que la Jacquerie de 1358 e plan pus grèva.

Los tochins foguèron una amassada clandestina de paisans mas tanben d’obrièrs qu’avián coma causa principala per luchar de rasons economicas mas, e aquò es un fach que l’istoriografia francesa jamai reconeguèt, tanben nacionalas. Lo començament de la revòlta pòt èsser situat en l’an 1360 en Auvèrnha e d’ailà s’espandiguèt lèu per tèrras del Velai, Roergue, Vivarés, Lengadòc e Provença e mai enlà, car arribèt fins al Lionés e lo comtat papal del Venaissin.

Tuar los cans

L’origina del nom tochin sonque pòt èsser analitzada dempuèi la lenga occitana, car tochi es una paraula del dialècte nòrd-occitan que vòl dire “aquel qu’aucís los cans”. L’origina del nom a travèrs de la paraula francesa touche es brica valida car foguèt una revòlta que se  situèt totjorn en territòri occitan.

Per ansin, los tochins, los qu’aucisson los cans, benlèu causiguèron aquel nom pr’amor que lors enemics èran coma cans e caliá los aucir aital. O benlèu pr’amor qu’èran paisans tan paures que manjavan sonque de cans. Una autra explica situa aquel nom a l’ora d’atacar un vilatge enemic, car los cans, que podián balhar l’alèrta, èran los primièrs aucits, pels tochins. Puèi arribava l’ataca generala.

En 1361 doncas seriá lo primièr còp qu’un tèxt escrich parla de tochins. Seriá quand nasquèron los primièrs grops de tochins. Aquela organizacion secrèta d’òmes armats occitans poguèt subreviure al long de mai de 20 ans pr’amor qu’uniguèt de paisans mas tanben d’òmes de vila. La Jacquerie francesa de 1358 demorariá pas mai de doas setmanas.

Cada grop de tochins èra format per entre 20 e 30 òmes. Òm podiá pas venir companhon tochin sens una ceremonia secrèta d’iniciacion. De primièr caliá jurar defensar fins la mòrt la tèrra occitana, puèi lo novèl tochin recebiá la paraula clau e lo senhal de reconeissença per arribar totjorn plan al luòc secret ont èran amagats los tochins de l’airal. Segon semblariá, los primièrs fondators d’un grop tochin èran del vilatge de Luzers, prèp de Bonnac, e lors noms èran Joan e Pèire. Ambedós amassèron una assemblea secrèta en Girenga, dins una bòria coneguda coma la Garipa.

La lucha dels paures

Encara al sègle XVIII l’istòria del Lengadòc ne parla: “èran de paisans dirigits per divèrses caps, redusits al desespèr pels impòstes. Prenèron d’armas contra los oficièrs reials e los rics e la majoritat dels abitants de las vilas e vilatges del país los ajudavan”.

I aviá de paisans, òc, mas tanben de nòbles. Aumens lors caps foguèron, fòrça còps, de la pichona noblesa occitana: Pèire de Brugères, Joan de Diena, Minhòt de Cardalhac, Joan de Ferrièras, Ramonèt de Sare, Joan de la Volta… E aquò val pas per dire que la majoritat dels abitants de las vilas occitanas o los nòbles occitans foguèssen amb los tochins. Gerard de Seda afirmèt en “700 ans de revòltas occitanas” que la borgesiá occitana foguèt plan ostila als tochins. Car luchavan contra l’estat francés mas tanplan contra eles. I aurà doncas un usatge mutual a l’ora d’assajar d’arrestar la fiscalitat reiala e, apuèi capitar, la noblesa voldrà pas pus ajudar los tochins.

En 1360, un an abans de la naissença de la revòlta dels tochins, l’estat francés e Anglatèrra avián signat lo Tractat de Brétigny. Los angleses tornavan a contrarotlar Aquitània tota e lo Massís Central e Auvèrnha venián region de frontièra entre ambedós estats. Quand en 1368 lo monarca francés tornarà a atacar Aquitània, los angleses atacaràn tanben aquela region, sovent amb de cavalariá. Sustot las regions paisanas.

Un còp començada la revòlta, la borgesiá auvernhata aurà paur d’una venjança anglesa. Justament al vilatge de Sant Flor los tochins exigisson dintrar al govèrn del vilatge dirigit alara per la Nauta Comuna (los rics) amb la Pichona Comuna (los artesans). Lèu la revòlta s’espandirà pr’amor que sembla èsser la lucha dels paures contra los rics. E los tochins, coneguts pels occitans amb lo nom de “benvolents” començaràn a atacar lèu los senhor feudals, de convois d’argent, de comerciants rics o d’evesques tirans.

En 1363 lo cap tochin Seguin de Badefòl conquistarà plusors castèls en Mende e Pui. Sonque seràn rescatats aprés pagar fòrça argent. Puèi conquistarà la vila de Briude e lo Duc de Berric, governador d’Auvèrnha e Lengadòc deurà pagar plan per poder tornar i dintrar. Encara en 1365 Badefòl dintrarà al Lionés e lo quite Lionés e lo quite papa Urban V signarà un tractat amb los tochins per marchar d’ailà e i tornar jamai. E cossí se passèt amb la legenda anglesa de Robin dels Bòsques e lo Sheriff de Nottingham, los tochins crearàn ara la figura del tiran (francés) que patirà una obsession per los batre; lo Duc de Berric, fraire del rei.

D’efièch, lo duc foguèt plan odiat pels occitans e la repression que menèt butèt Carles V, lo rei , a li confiscar lo títol e lo donar a un autre fraire, lo Duc d’Anjau. Lo chaple que patiguèron los abitants de Montpelhièr en 1379 aprés tuar los oficièrs reials serà òrre. Lo d’Anjau ordenèt aucir mai de 600 personas, confiscar lors ostals e la vila deguèt pagar encara 600 000 francs d’aur per se far perdonar. Aquel episòdi, totun, sonque entraïnariá l’espandiment mai rapid del movement tochin per Occitània tota, al long dels pròplèus vint ans…(contunharà).