L’ART IMPERIAL DE JI ZHAO
Andreu.- Parlar de la China medievala e lo nivèl artistic qu’aquel país aguèt pendent cèrts periòdes pòt pas (e déu pas) èsser restacat amb lo d’autres païses, mens que mens europèus. Se la tecnica e la qualitat de qualqu’unas òbras es unica, tanben o es que i aguèssen d’emperaires pintors (un fach que se debanèt jamai en l’Euròpa medievala). Aquel es lo cas de l’emperaire chinés Ji Zhao, de la dinastia dels Song (960-1127), mèstre de l’art pictoric e calligrafic e tanben un dels piègers politics de la siá epòca.
Ji Zhao foguèt, totjorn, un aimant de l’art e mecènas de tot çò restacat amb aquel. Fondèt mai d’un ostal bastidor de porcellana de nauta qualitat e encara en la capital de l’epòca, Bianliang, fondèt una tras que celèbra academia de pintura. A mai, e pendent son regne, ajudèt a crear mai e mai escòlas, melhorar lo sistèma educatiu e cambièt l’estructura entièra dels examens per dintrar a èsser foncionari estatal.
En mai d’aquò, potencièt l’exploracion arqueologica – una sciéncia totalament desconeguda a l’epòca en la majoritat de païses de la planeta – e ordonèt l’amassada enciclopedica de tota la sciéncia e l’istòria de China fins a l’epòca dels Song.
Pasmens, tot lo temps que l’emperaire JI Zhao demorava a l’ora d’admirar l’art de la siá epòca èra tanben un temps perdut a nivèl politic. E lo govèrn chinés se mainèt pas d’aquò, benlèu, fins que foguèt tròp tard. Al nòrd de China nasquèt un nòu estat, Jin, fondat pels nomadas nuzhen, que lèu ataquèron un vesin tras qu’important de China, Khitan Liao. Los nomadas de Khitan Liao avián inquietat la dinastia chinesa dels Song al long de decadas e ara profechèron l’armada dels Jin per los atacar.
Vèrs la catastròfa finala
Malgrat que l’armada dels Jin e los Song poguèren desfachar la de Khitan Liao, los nomadas de Jin tanben se mainèron que los chineses avián una armada brica poderosa. Benlèu pr’açò ataqueròn puèi la quita China e arribèron a conquistar la siá capitala en l’an 1127.
Dempuèi alavetz l’emperaire Ji Zhao renoncièt al tron e demorèt exiliat fins a la fin de la siá vida, ara en prison. Poguèt pas pus jamai tornar a la capitala per gausir de l’art e calguèt i renonciar d’un biais total. Son plusors las òbras d’art chinesas d’aquela epòca que demòran, encara uèi (urosament) als musèus de la planeta, coma Parroquèt en Cinc Colors o Grulhas Menaires de Bon Astre (uèi al Musèu Provincial de Liaoning).
Val pas dire que Ji Zhao foguèt un mecènas unic de la siá epòca e que la siá ajuda personala e governamentala entraïnèt un espandiment e desvolopament cultural de tota sòrta d’arts coma la pintura del paisatge i la calligrafia, entre d’autras. Malgrat tot aquò, las òbras pictoricas de Ji Zhao son consideradas uèi fòrça estaticas e qu’an pas gaire dinamisme. La siá calligrafia, totun, mòstra, encara uèi, un gust refinat e un estil pròpri nomenat uèi coma l’estil “agil d’aur”.
La siá personalitat es doncas uèi remembrada malgrat la sieuna marrida politica governamentala que menèt als Song, fin finala, a la catastròfa nacionala e personala. Un vèrs del poèta chinés Li Yu pòt nos far pensar encara sus aquel artista e politic excepcional: “Ièr, quand lo vent de la prima, dintrava en la mieuna cambra, foguèri trist pr’amor qu’aguèri lo remembre del mieu reialme perdut, reflectit en la Luna”.
