L’ANGLATÈRRA E L’AQUITÀNIA D’EDOARD III
CAM.-En 1337 Edoard III, rei d’Anglatèrra e Galas, senhor d’Irlanda e duc d’Aquitània confirmèt lo sieu drech al tron francés. La resulta ne seriá una sèria de guèrras que finirián pas fins a l’an 1453 (almens oficialament) e qu’entraïnarián la dintrada en guèrra al long de gaireben 100 ans de la majoritat de poténcias europèas medievalas (a mai d’angleses, franceses, galeses e occitans).
Mas la guèrra es un afar brica economic. Per bastir una armada gigantassa (e atanben una flòta), e melhora que la del rei de França, Edoard III dubriguèt dos camins; l’un èra l’escasença de tassar mai encara la lana de feda que los angleses enviavan a Flandra per far de teissuts. E doncas cal sospechar que lo prètz que los angleses pagavan pel vin gascon (e èra una de las fònts principalas tradicionalas d’argent per l’ostal reial) venguèt tanben mai naut: mas pas en benefici dels gascons mas del tresaur reial de Londres. L’autre camin foguèt demandar mai e mai d’argent als banquièrs florentins. Pasmens, ambedós camins èran cuèrts e lèu Edoard III comencèt a patir de problèmas grèus per fauta d’argent pendent la guèrra.
La crisi de 1340
Pas gaire aprés lo començament de la guèrra maitas bancas florentinas confirmèron que podián pas pus li daissar d’argent, que n’avián pas mai. A la guèrra li caliá una granda victòria, qu’arribava pas, e arribèt un moment que lo rei e duc poguèt pas pus impausar mai de talhas a l’exportacion de lana anglesa a Flandra, car i aviá pas pus degun en aquel país que volguèsse comprar mai de lana anglesa a aquel prètz.
Per ansin, esclatèt una crisi economica grèva, car lo mercat anglés recebiá pas pus d’argent dels flamencs e abans ja aviá pagat los impostes d’exportacion de la lana al rei. E los flamencs confirmèron l’arrèst total de l’indústria de lana ailà. Calguèt abandonar lo front de guèrra de Flandra e tornar, lèu lèu, a Anglatèrra. Nosautres sospecham que çò de meteis se seriá arribat tanben amb lo comèrci gascon del vin: los angleses podián pas pus pagar mai d’impòstes pel vin e los gascons demorèron sens vendre lo produch. La roïna economica d’Anglatèrra e Aquitània èra pròcha.
Totun, quand l’arquevesque de Canterbury , John d’Stratford diguèt publicament que la noblesa anglesa donariá pas pus d’argent al rei Edoard III per la sieuna guèrra contra los franceses, lo duc aquitan decidiguèt cercar un autre camin. E lo trapèt: lo rei anglés faguèt pas coma aviá fach son paire, qu’auriá cercat la venjança e cediguèt, baissèt los impòstes e decidiguèt ajudar tot çò de possible los nòbles al Parlament anglés.
Quand arribèt la Pèsta Negra en 1348, i aguèt de mens en mens paisans per trabalhar lo país. E los que subrevisquèron demandèron d’èsser melhor pagats. Mas Edoard III demandèt als jutges de patz locals de contrarotlar l’argent pagat als paisans e tanben assegurar aital la patz sociala. E o faguèt en tot s’aliar amb los nòbles al Parlament.
Aital, la patz economica e sociala anglesa e aquitana demorariá gaireben fins a la mòrt d’Edoard III. Puèi arribèron las victòrias al prat batalhièr de Crécy (1346), Calais (1347), Bregairac e Aubarocha (1345) e Peitieus (1356) e Edoard III ganhèt Calais, Santonja, Peitieus, Engoleime, Lemosin, Agenés, Quercy e Périgord. E pr’açò renoncièt a la corona de França a Brétigny en 1360.
