LA MASSACRE DE BESIÈRS (1209)

Francesc Sangar.- Una de las tragèdias mai sanguinàrias de l’Edat Mejana europèa succediguèt lo 22 de Julhet de 1209 a la vila de Besièrs, pendent la Crosada contra los Catars. Après la casuda de Montpelhièr lo 20 de Julhet, après d’una granda resisténcia e l’execucion tanben de cresents, Ramon Rogièr volguèt dialogar amb los caps de la Crosada per arrestar la massacre, mas foguèt pas recebut e li calguèt fugir per paur a èsser capturat amb los cinc cavalièrs que l’acompanhavan.

Ramon Rogièr tornèt a Besièrs, ont esperavan de notícias de qualque sòrta de trèva, mas la responsa del nòble foguèt clara: a Besièrs li caliá se preparar e defendre d’una granda ataca. Davant l’ofrida facha als josieus e als Bons Òmes de fugir, ambedoas comunitats s’opausèron. Lo jove vescomte partiguèt amb d’autres cavalièrs per avertir las vilas vesinas e a la recèrca de renfortiments, acompanhats d’una vintena d’ancians josieus que preferiguèron d’abandonar la vila. Besièrs demorariá jol govèrn dels consols municipals.

Besièrs se preparèt per la defensa, malgrat las dimensions de l’armada enemiga. Arribats los crosats e establits a la riba esquèrra del riu Òrb, Renaud de Montpeirós, l’evesque catolic de Besièrs, acompanhat per dos clèrgues e montat sus un ase, se dirigís als abitants. Portavan en de pergamins escrichas las condicions de la rendicion. L’evesque gaudissiá d’una image d’òme “venerable, per la siá edat, vida e sciéncia”, segon Pierre de Vaux-de-Cernay.

Lo govèrn municipal amassèt la populacion a la glèisa romanica, bastida pel mèstre Gervasi, per decidir se la vila se rendiá. L’evesque Renaud los prepausèt la salvacion se liuravan los 222 “erètges” comptabilizats als crosats (segurament fòrça d’eles de bons ostals) o se los catolics partissián temporàriament de Besièrs en daissant la vila solament amb los “erètges”, mas los abitants de Besièrs volguèron pas liurar lors vesins. Volián pas traïr los sieus vesins, benlèu qualqu’unes familhals sieus. Segon explican las cronicas, los abitants afirmèron “que se daissarián estofar en la mar salada abans de consentir a aquelas proposicions. Preferissèm morir eretics que pas viure coma crestians”.

Lo cortègi crosat partiguèt de la vila, davant los crits dels abitants. Arnaud Almeric de Citeaux s’encoleriguèt en conéisser la responsa dels abitants de Besièrs, e prometèt qu’arrasariá tota la vila. Lo 22 de Julhet, de centenats d’òmes armats sortiguèt de la vila, benlèu per demostrar que Besièrs se rendriá pas sens batalha, o benlèu per ganhar de  temps a l’espèra dels renfortiments que cercava lo vescomte. D’autras versions explican que crosats e besierencs comencèron a s’insultar e qu’aqueles abitants sortiguèron per s’afrontar amb los crosats e auciguèron un dels “ribalds” al “Pont Vièlh”, o que foguèt una confonduda operacion de reconeissença del terren.

Brica organizats, quand lor capitani vegèt que venciá la primièra linha dels crosats, ordenèt lo retorn a la vila, mas la manca de coordinacion provoquèt que las pòrtas se poguèsson pas barrar abans que dintrèsson qualqu’unes soldats crosats. Se que non s’aguès produsit aquela imprudenta accion, segurament Besièrs auriá pogut resistir de setmanas, per la fortalesa de las siás muralhas e auriá pogut benlèu recebre de renfortiments. Los meteisses caps de la Crosada temián un sètge long e benlèu qu’arribèsse d’ajuda exteriora, e aprofechèron aquela oportunitat.

Dempuèi las muralhas, comencèt una pluèja de pèiras e òli bolhit, mas malgrat patir fòrça bassas, los crosats resistiguèron amb lors bloquièrs e las siás proteccions. Al ser, la vila ja èra estada conquistada e lors abitants s’èran refugiats a la catedrala.  Davant la question sus cossí podián distinguir de catolics dels “erètges”, Arnaud Almeric de Citeaux respondèt la famosa senténcia: “Aucissètz-los a totes, que Dieu distinguirà los sieus.”, segon explica Caesarius zum Heisterbach a “Dialogus miraculorum”, escricha quinze ans après los evenements.

Guillermo de Tudela, a la “Canso de la Crosada”, explica que

 

“Les barnatges de Fransa e sels devas Paris

E le clerc e li laic, li princeps els marchis

E li un e li autre an entre lor lempris

Que a calque castel en que la ost venguis

Que nos volguessan redre entro que l’ost les prezis.

Qu’anezon a l’espasa e qu’om les aucezis,

E pois no trobarian qui vas lor se tenguis

Per paor que aurian e per ço que auran vist.”[1]

 

Las chifras de victimas vàrian entre uèch mila e vint mila segon las versions. Foguèron pas respectats ni de mainats, ni de femnas, ni d’ancians ni de malauts. Tanpauc ni la catedrala catolica ni las autras glèisas de la vila ni los meteisses capelans catolics, malgrat que sortiguèron per carrièras amb lors vestits de catolics e crucifixes a las siás mans en demandant de cleméncia e respècte al drech d’asil als temples. Fòrça personas volguèron se protegir en dintrant a la Glèisa de la Magdalena. Teoricament, las glèisas èran de bastissas protegidas ont se podiá pas ni capturar ni assassinar. Mas tanpauc ailà foguèron respectats.

Totes los ostals foguèron destruits a la recèrca de sòus o jòias. Quitament, s’emportèron de crucifixes e d’objèctes religioses dels temples catolics. Coriosa actitud d’unes soldats que volián defendre la fe catolica, e que nos mòstra lo vertadièr caractèr de la Crosada. Se voliá de segur que totes poguèsson observar qué passarián a las autras vilas que volguèsson pas se rendre.

De contunh, amb de tesas los soldats cremèron tota la vila. Qualqu’unas versions explican que, l’incendi, foguèt una responsa dels “ribalds” quand los soldats e los cavalièrs los arranquèron tot aquò qu’avián pres coma sautèri e los expulsèron dels ostals de la vila. Tot foguèt redusit a de cendras (quitament las campanas de la catedrala se fondèron) e las muralhas casèron. Arnaud Almeric de Citeaux escriguèt, plen d’orgulh e sens cap de sòrta de pietat ni de misericòrdia, al Papa Innocenci III:

 “Los nòstres valents soldats an pas respectat ni categoria militar, ni sèxe. Tanpauc l’edat. Jos las siás espasas de justícia son mòrts près de vint mila erètges. Fin finala, la vila infècta foguèt panada e cremada. La venjança divina a resultat una meravilha!!!”

L’impacte per la massacre foguèt fòrça fòrta a tota Euròpa. Lo trobador occitan Guilhem Figueira escriguèt un sirventés fòrça significatiu l’an 1226, “D’un sirventes far en est son que m’agenssa”:

“Roma, ben ancse a hom auzit retraire

Que’l cap sem vos te, per que’i faitz soven raire,

Per que cug e cre qu’ops vos auria traire,

Roma del cervel,

Quar de mal capel.

Etz vos e Cistel,

Qu’a Bezers fezetz faire mout estranh mazel.”[2]

Après la destruccion de Besièrs, los soldats croats demorèron tres jorns a las pradas prèpas, abans de contunhar lo sieu periple.

[1] Traduccion e adaptacion a l’occitan modèrn: “Los barons de França e dels environs de París, clèrgues e laics, de princes e de marqueses, totes e cadun, convenguèron entre eles que dins tota vila que volguèsse pas se rendre davant l’armada, totes, dempuèi lo moment en qué (las vilas) foguèsson ocupadas, serián passats per l’espasa e mòrts. Aital auriá pas degun que volguèsse pas se rendre, per la paur qu’aurián”.

[2] Traduccion e adaptacion a l’occitan modèrn : “Far un sirventes amb aquela melodia me conven”: “Roma, serà totjorn escotat, que lo vòstre cap es vuèg perque vos sètz confonduts. Es per aquò que pensi e cresi que vos caldriá vos trincar lo cervèl, perque vosautres e lo Cistèr portatz una corona d’infamia, car a Besièrs avètz ordenat una òrra massacre.”