L’OCCITÀNIA MEDIEVALA

Christian Andreu.- La descripcion sociologica de la societat occitana pendent l’edat medievala es sovent desbrembada. Coma o es lo fach de restacar pas un paisatge e una gènts que conformaràn una societat qu’aurà cèrtas caracteristicas que la faran desparièra d’autras, coma las que i aguèt mai al nòrd.

L’estudi sociologic a mai d’istoric d’aquela societat medievala occitana amb de traches singulars e plan diferenciats foguèt fach ja fa d’annadas pels istorians Felip Martèl e Pèire Bèc, quand participèron en l’òbre màger de Robèrt Lafont Istòria d’Occitània. Seràn aqueles cercaires e prigonds coneissedors d’aquela societat que visquèt en aquela epòca que seguirem per n’aufrir una descripcion aisida d’una societat, coma totas, complèxa.

Un dels màgers cambiaments d’aquela societat ne seriá, al còp, la causa mai prigonda d’autres cambiaments tanben prigonds posteriors. Aquò seriá la fin de las envasions classadas coma barbaras de l’Euròpa occidentala e, mai que mai, occitana. E òc, car la darrièra d’aquelas envasions se seriá debanada justament pendent la mitat del sègle X; çò es l’envasion dels ongreses. Segon Martèl aquela seriá estada la darrièra envasion qu’entraïnèt una trauma social e que finiriá, per ansin, un periòde tras que long d’envasions, las envasions “barbaras” e qu’auriá brandit tota l’Euròpa occidentala.

Aital, cinc sègles de guèrras, chaples, migracions popularas e exòdes generalizats de la populacion se serián finits d’aperaquí l’an 1000. La patz que començava en aquela epòca seriá pro importanta per provocar al còp, de cambiaments prigonds en la societat occitana, qu’auriá podut, ara òc, e amb una patz que demorariá aumens fins al sègle XIII, se desvolopar plan e cambiar sociologicament d’un biais prigond.

“Es cèrt que tanben i aguèron d’autras causas, çò diguèt Pèire Bèc, coma de causas climaticas, fisiologicas, psicologicas e socialas…mas lo cambiament de la societat occitana, e que comencèt d’aperaquí l’an 1000, menariá a una creissença demografica tras qu’importanta que menariá lo país a un cambiament gaireben total del paisatge e la societat d’Occitània”.

Aquela epòca seriá estada, pasmens, una epòca generala de cambiaments a totas las culturas medievalas. L’agricultura se seriá desvolopada plan e amb aquesta lo mond politic, social, economic e mental de totas las societats europèas per rapòrt a d’epòcas anterioras. E la societat occitana ne foguèt pas cap excepcion.

La naissença del sistèma feudal

Lo feudalisme tanben nasquèt en aquela epòca. Istoricament es estat defensat de manièra generala que la sieuna naissença se debanèt justament aprés la casuda de l’empèri roman. Totun, e malgrat que cèrtas caracteristicas socialas del feudalisme comencèron a se desvolopar – e aital son trapadas e confirmadas segon lo vejeire dels istorians – abans del sègle X, serà en aquela epòca que los cambiaments socials seràn mai prigonds e la societat occidentala del sègle XI es ja totalament feudala. Pas tota o totalament abans.

Amb lo feudalisme Occitània tanben viurà d’autres fenomèns istorics (que n’i aurà que seràn comuns als d’autras nacions vesinas e n’i aurà que non), coma lo bastiment o lo començament del bastiment d’una societat mai estatica (lo mond de las vilas per rapòrt a la rèsta del territòri, amb de dreches e privilegis de lors abitants que pas totes los occitans auràn), l’espandiment dels centres comercials o la patz de dieu, qu’ajudarà a començar a bastir de catedralas (atanben diferentas en Occitània d’aquelas que foguèron bastidas al nòrd), lo succès rapid de la reforma gregoriana a nivèl religiós o encara d’autres fenomèns culturals que cambiaràn la societat de l’epòca.

E, malgrat que i aurà qui dirà que la majoritat d’aqueles fenomèns se debanaràn mai o mens pertot a nivèl europèu, la siá cronologia en Occitània serà diferenta a la d’autres luòcs e aquò serà tanben çò qu’entraïnarà una societat particulara. Coma se passèt dins totas las societats medievalas.

Fins lo sègle X Occitània patissiá una fauta d’abitants grèva de manièra generala en totes los territòris, mai encara en aqueles que lo paisatge majoritari èra format per la montanha. Lo silenci escrich dels tèxtes sus aquela region (coma las mai pròchas als Pirenèus, los Alps o lo Massís Central) son tanben una pròva istorica mai que definís una fauta de populacion.

Dempuèi l’an 1000 lo paisatge occitan cambiarà al còp que la societat occitana. Benlèu pr’amor que la fin del periòde d’envasions barbaras entraïnarà una patz relativa que provocarà mai e mai naissenças. E doncas mai paisans. Per ansin, la pression demografica de la societat occitana sul paisatge daissèt fòrça mai pròvas istoricas cèrtas qu’en epòcas anterioras. E aquò ne seriá la consequéncia d’aquel lent mas progressiu e tanben prigond cambiament social occitan del sègle XI.

“Òm pòt pas mesurar de manièra drecha cossí foguèt aquela pression demografica, çò escriguèron Martèl e Bèc. I a pas gaire documents de l’epòca que ne parlan. Pasmens, se poiriá arribar a pensar que foguèt mendre qu’en d’autres luòcs d’Euròpa, per rapòrt, per exemple, als cambiaments demografics que patiguèt lo nòrd. Cossí que siá, comencèt a se debanar pendent la fin del sègle X e contunhèt plan fins al sègle XIV”.

I a mai testimònis als territòris montanhoses: mai tèrras lauradas e e mai nautor, malgrat que lo trabalh es màger ailà (de terrassas). La montanha occitana vendrà dempuèi aquela epòca la vertadièra reserva demografica de man d’òbra e lo luòc de naissença de milièrs de migrants, que cercaràn melhors condicions de vida en de luòcs mai basses.