L’ESTAT DELS TOLTÈCAS
CAM.- La capitala de çò que foguèt l’estat toltèca, Tula, sonque poguèt èsser trapada d’un biais certan, al sègle XXen. Pas abans. Es situada a l’estat mexican d’Hidalgo, aperaquí 80 quilomètres al nòrd de Mexic. D.F. La sieuna istòria es encara uèi estonanta, pr’amor qu’a una de las amassadas de manuscriches pus granda de totas las civilizacions medievalas americanas.
Segon de recents estudis, los toltècas arribèron a la region amb d’autras tribús indigènas mexicanas mai conegudas coma chichimecas. Lor origina foguèt lo nòrd mexican e es plan possible que participèssen en la casuda finala de l’empèri de Teotihuacan, que se debanèt al sègle VIIen. Cossí que siá, quora arribèron a la region, èran sonque de grops de caçaires-culheires nomadas.
Las cresenças basicas toltècas èran la guèrra, de sacrificis umans e la nuèch coma dieu, plan desparièras d’autras civilizacions d’America centrala, que fasiá de temps qu’èran pas pus nomadas. Mas, amb lo temps, tanben faguèron sieunas las costumas teotihuacanas.
Lo primièr rei
Mixcoatl es lo nòm de çò que los cercaires creson que foguèt lo sieu primièr sobeiran. Son filh foguèt Ce Acatl Topiltzin, que visquèt 52 annadas segon divèrsas cronicas contemporanèas toltècas, que foguèt prèire de Quetzalcoatl (Serpent amb Plumas) e balhèt tanplan lo nòm a Tula.
Mas Tezcatlipoca, un autre prèire toltèca, comencèt una guèrra e la ganhèt. E Quetzalcoatl se n’anèt al Yucatan, ont la civilizacion maia-toltèca reviscolèt d’una manièra susprenenta. Encara en l’an 1156/1168 l’ataca de nòvas tribús chichimecas arribadas ara al territòri de l’estat toltèca, destrusiguèt Tula e tot lo reialme.
Tula aguèt de piramidas coma Teotihuacan. Tlahuizcalpantecuhtli èra la piramida de l’Estela del Matin e arribèt a far fins a 10 mètres de nautor. De guerrièrs (jaguars e aglas) de pèira toltècas la suenhavan totjorn. E los vertadièrs guerrièrs toltècas i menavan de victimas per far de sacrificis umans. D’aquelas estatuas sonque ne demòran uèi quatre, e malgrat que sonque fan 4,5 m de nautor, encara son estonantas. A mai de piramidas, Tula tanben aguèt una grand terren pel Jòc de Pilòta.
Quora los astècas i arribèron pendent lo començament del sègle XVIen, abans de l’arribada dels conquistadors espanhòls, Tula fasiá de temps qu’èra una vila mòrta. Pasmens, los pròpris astècas considerèron que foguèt l’esséncia de la vida civilizada mexicana. Ne son exemples encara uèi los manuscriches toltècas que ne son demorats mas tanben lor trabalh susprenent amb de jade o de plumas.
Los astècas saquèron çò que demorava de Tula e tornèron al sieu país en tot confirmar que Mexic aviá viscut una edat d’aur amb los toltècas. E, segon la legenda, dempuèi aquel moment i aguèt pas cap sobeiran astèca que diguèsse pas que los toltècas foguèron los ancessors, tanplan, dels reis astècas e la siá civilizacion. Una civilizacion que, coma totes sabèm, demorèt sonque aperaquí 20 annadas mai abans de l’arribada dels europèus e la fin d’una de las darrièras civilizacions medievalas americanas.
