LEGENDA O VERTAT ?
CAM.- Encara uèi lo jorn e malgrat tota la tecnologia que pòdon aver los cercaires, de còps, es plan malaisit confirmar se un prètzfach se debanèt de vertat a nivèl istoric o sonque forma part de la legenda populara. Val pas dire qu’açò se passa sovent en l’edat medievala pr’amor que fòrça prètzfaches foguèron descriches a nivèl popular – creats – e doncas jamai venguèron reals. Mas l’esfòrç de l’istorian es descobrir una causa o l’autra: malgrat la dificultat.
Aqueste es lo cas d’Ubèrt de Lièja, l’occitan considerat uèi per la Glèisa coma sant. E, malgrat èsser una personalitat plan importanta del sègle VIIen, ne son demoradas paucas fònts istoricas per ajudar lo cercaire a confirmar se la sieuna vida foguèt aital o desparièra.
Çò que coneissèm, pasmens, es qu’Ubèrt de Lièja nasquèt aperaquí l’an 655 en Tolosa de Lengadòc, e que moriguèt en tot èsser evesque, en Tervuren, a l’epòca Ducat de Brabant, demest los ans 705 e 727. A mai, se sap que foguèt filh del Duc d’Aquitània Bodogisèl, mas que foguèt elevat en la luenhana vila de Metz. En l’an 682 auriá maridat Floribanna, filha del comte de Lovaina. Totun, la femna moriguèt quora nasquèt lo sieu filh Floribèrt.
Benlèu pr’aquela causa decidiguèt dintrar a la Glèisa, e en l’an 706, es en Maastrich amb la tòca d’evangelizar de regions vesinas coma Ardenas. E, per arrestar lo culte a Lambèrt de Lièja al luòc ont fugèt aucit, ordenèt bastir una catedrala en aquela vila per i daissar lo cors e i fondar una nòu evescat. Perqué fondar un evescat en Lièja ? Benlèu pr’amor que Carlesmanhe, l’emperaire, i èra pròche, al palais d’Herstal. E èra mai aisit parlar amb l’emperaire.
La naissença de la legenda
L’occitan Ubèrt de Lièja moriguèt en l’an 727 en Tervuren e puèi foguèt sepelit en l’abadiá de Sant-Ubèrt. Demorèt ailà fins a l’epòca de la revolucion francesa, quand lo pòble ataquèt l’abadiá e lo cors desapareguèt. I a una legenda del sègle XVen que ditz qu’Ubèrt de Lièja aimava plan la vida de la classa nauta e tanben la caça. De còps dublidava la via religiosa e profechava per sortir a caçar.Un jorn, divendres sant, pasqua o nadal, trapèt quicòm plan especial al bòsc…
“ Agachèt ailà, al mièg de la forèst un grand cèrvi blanc amb una crotz sus las banas.Volguèt lo caçar mas lo cèrvi totjorn fugissiá. Alavetz una votz diguèt: Ubèrt arresta-te de far mal als animals. E Ubèrt respondèt Senhor, senhor, qu’es aquò qué devi far ? E la votz afirmèt que deviá seguir la vida de Dieu en tot anar a l’evesque de Maastrich”. Puèi, e segon tot aquò, auriá balhat tot çò qu’aviá al mond e auriá cedit lo títol de nòble al sieu fraire, abans de se n’anar vèrs Maastrich.
La Gleisa considèra uèi qu’Ubèrt de Lièja es lo patron de la caça e dels caçaires. Mai encara, es lo patron de la natura e l’environament a mai d’autres mestièrs. Lo jorn de Sant Ubèrt es lo 3 de novembre –tradicionalament òm donava lo pan de Sant Ubèrt, que protegissiá los òmes e los cans de la ràbia. En mai d’aquò,sant Ubèrt es uèi adorat en Lièja mas tanben en Alemanha. Pas res mai es segur sus la sieuna biografia e òm pensa qu’aquel prètzfach es, de segur, sonque una legenda. A l’istorian d’uèi li cal doncas analizar mai las fònts istoricas e assajar de donar mai d’informacion sul personatge istoric per lo situar plan dins lo contèxt de la sieuna epòca e luòc. Sonque aital pòt la sciéncia avançar e descobrir…benlèu la vertat.
