LA REVÒLTA MALHORQUINA DELS “FORANS”

Francesc Sangar.- Al sègle XIIIen, pendent lo reilame del rei Jacme I lo Conquistaire, l’illa de Malhòrca èra estada conquistada als musulmans, e pendent la repopulacion, las tèrras èran estadas despartidas en creant la tipica estructura feudala de l’epòca. L’illa èra organizada amb una distribucion fòrça evidenta: la capitala, Ciutat de Malhòrca, ont vivián los senhors feudals, e ont existiguèt una de las corts dels reis de Malhòrca fins a mitats del sègle XIV, e lo territòri rural e las vilas pichonas, ont vivián los “forans”. Encara uèi fòrça abitants de l’illa, quand devon anar a la capitala dison que “van a Ciutat”.

A mitat sègle XVen, esclatèt una revòlta rurala contra los privilègis dels abitants de la capitala. Parlam d’una epòca ont las revòltas de la pagesiá avián esclatat dins divèrses païses d’Euròpa, e totjorn per denonciar de malaisidas condicions de vida dels paisans jol regim feudal, e contra los abuses dels senhors. “Jacqueries” a França, “Remences” a Catalonha, “Irmandinhos” a Galícia…

En la revòlta dels “forans” malhorquins, las reivindicacions èran semblantas, mas fòrça agravadas. Los “forans” se planhián del marrit govèrn de l’illa practicat dempuèi la capitala pels senhors feudals, gaireben totjorn absentes de lòrs fèus. Èran acusats de fauta d‘interès per las condicions de vida de lòrs vassals, e que lor unic interés èra lo crubament de las rendas. Se reivindicava tanben una justa desparticion de la pression fiscala, pr’amor que los impòstes èran pas progressius, e los paisans comparativament pagavan fòrça mai impòstes.

Lo sètge de la capitala

Mas la revòlta malhorquina dels “forans” aguèt fòrça mens repercussion qu’autras rebelions de l’epòca a l’Euròpa continentala, pr’amor que l’isolament insular provoquèt una cèrta desorganizacion dels revoltats, que prejudicièt enòrmament lors possibilitats de succès. Los principals dirigents de la revòlta foguèron Simó Ballester e Pere Mascaró.

Malgrat aqueles inconvenients, lo desespèr e la ràbia que sentián los revoltats per las injustícias patidas, serián una ajuda per contunhar e la revòlta dominèt largament dins las zònas ruralas de Malhòrca. E quitament dos còps, los ans 1450 e 1451, atenguèron d‘iniciar un sètge contra la capitala de l’illa.

Lo rei Alfons V lo Magnanim, amb de paur pr’amor qu‘al Principat de Catalonha tanben dempuèi l’an 1448 de protèstas dels paisans “Remences” pels marrits usatges senhorials provocavan una situacion de malaisida prevision, aviá paur d‘una revòlta pagesa generalisada als sieus estats. Fin finala, envièt una armada compausada per de mercenaris originaris de la Peninsula Italiana, los “saccomani”, que desfachèt la revòlta dels “forans” malhorquins l’an 1453 en la batalha de Rafal Garcés.

Retornat l’òrdre e la tranquillitat dins l’illa, fòrça dels instigadors de la revòlta patiguèron de consequéncias de la repression, amb d‘execucions, de pèrdas de patrimòni, grandas sancions…Los pageses catalans obtenguèron ans puèi lo resultat de lors revòltas amb l’abolicion dels marrits usatges senhorials feudals l’an 1486 amb la Senténcia de Guadalupe.