LA LENGA DELS FRANCS

CAM.- Lo franc o vielh francés es la lenga que parlèron las tribús dels francs salians. Sonque n’es demorada coma pròva escricha un tèxt escrich amb alfabet runic a mai de qualcunas frasas cuèrtas trapadas al tèxt en latin de la Lei Salica. Foguèt una lenga classificada dins lo grop del bas-allemand.

Es una lenga considerada ancessora de divèrses dialèctes del bas franc modèrn, grop ont encara a i la lenga neerlandesa e los dialèctes flamencs. Totun, es estada considerada tanben pendent decadas coma la lenga primièra parlada pels francs. Uèi es una lenga escantilhada e pòt pas èsser classificada dins cap grop lingüistic europèu nimai germanic actual.

Per ansin, foguèt nomada vielh franc e sembla que foguèt una proto-lenga pr’amor que i a pas cap pròva escricha. Cossí que siá, los cercaires considèran que foguèt parlada al nòrd francés encara entre los ans 750 e 1050. Òm dit tanben bas alemand pr’amor que foguèt una lenga mai parlada en territòri situat prèp de la mar, plan bas. Es ailà ont los scientifics confirmèron l’arribada de las primièras tribús germanicas francas- los francs salians-.

E de remembrar que franc vòl pas dire franconian, çò es la lenga parlada  l’epòca medievala en Franconia, tanben coneguda coma franc oriental. Segon semblariá, l’aristocracia franca parlava un dialècte del naut-allemand del còp que la populacion un (o plusors) dialèctes del bas allemand.

Fins fa pas gaire los cercaires pensavan que lo franc aguèt pas cap forma escricha. Mas la descobèrta d’una escritura runica en Bergakker (d’aperaquí l’an 450 dC) confirmèt que òc, que tanben foguèt escricha. La Lex Salica, en mai d’aquò, malgrat demorar escricha en latin tanben a qualcunas frasas en franc.

Los francs salians pendent l’epòca de Clovis, çò es lo sègle VIn, demoravan al nòrd belga, una region uèi coneguda coma Flandra e tanben lo sud dels Païses Basses. Èran ailà aumens dempuèi l’an 358. Parlavan pas una soleta lenga car i aguèt mai d’un dialècte. Puèi, amb la sieuna marcha vèrs lo nòrd francés, aqueles dialèctes comencèron a venir lengas d’oïl. Tanben i aguèt un grop de populacion pus oriental – los ripuaris – que tanben parlèron aquela lenga.

De soslinhar que lo vielh franc daissèt plusors paraulas al francés modèrn dont ban, bande, bastille, blanc, blason, bleu, dard, escrime, etendard, flèche, galop, o guerre. Quora los francs arribèron al nòrd francés tanben daissèron de paraulas latinas prononciadas a la franca. Uèi benlèu n’i a mai d’aquestas que d’aquelas.

Una lenga pas majoritària

Al sègle Vn, los francs salians èran de migrants arribats a la Gàlia romana e èran encerclats per la populacion autoctòna pertot. Aquesta parlava de dialèctes romanics. Politicament lèu contrarotlèron lo territòri e pr’açò encara uèi en olandés òm ditz Frankrijk e en alemand Frankreich a l’ora de parlar de França.

Pas gaire estudiat pr’amor de la fauta de resòrças, lo vielh franc doncas aperten al grop de lengas germanicas occidentalas parladas dempuèi lo sègle primièr abans lo Crist a l’occident europèu. Segon semblariá, istoricament, los francs venguèron una identitat desparièra dempuèi aperaquí l’an 210, quora comencèron a migrar vèrs lo sud. Los francs salians en aquela epòca, èran sonque una tribú germanica mai, al costat dels sicambrians, los bataus o los chamavians. E quora arribèron al nòrd gal, se desseparèron encara en dos grops mai ; los salians e los ripuaris.

Dempuèi l’an 500 èran parlats plusors dialèctes. Aquò demorèt aital fins al sègle Xn. La lenga escricha, totun, foguèt gaireben totjorn lo latin. Fin finala, los francs s’amassèron politicament a partir d’aquela epòca pr’amor que los francs ripuaris dessaparèisson de l’istòria.

Foguèt, en mai d’aquò una lenga plan pròcha a d’autras d’aquela epòca, coma lo vielh saxon, lo vielh frisian o encara lo vielh anglés, parlat al sud e l’èst de las illas britanicas.

I a plusors cercaires que creson que lo vielh franc e lo vielh olandés son la meteissa lenga. Benlèu i aguèt un airal de transicion. Aqueles cercaires afirman que lo vielh franc se desvolopèt fra los sègles III e X e que puèi venguèt olandés. Se aquò se debanèt aital foguèt al torn del sègle IX. Dempuèi lo sègle IX òm ja reconeis plan l’olandés. Es la meteissa epòca que los francs començan a a aver una identitat nacionala.

Lo nòrd francés doncas, venguèt durant sègles un territòri bilingüe (latin e franc). Lo latin èra la lenga escricha e lo latin vulgar, a mai del franc, la lenga parlada. Lèu venguèt aquela sòrta de latin vulgar mai conegut coma francés. Mai enlà, ja en territòri alemand, tanben foguèt parlat lo franc, aumens fins al sègle XIn. Uèi la sieuna influéncia demòra demostrada en de dialèctes alemands coma lo limburgés o lo bas renan o encara d’autres tanben del naut allemand.

Totun, en territòri francés venguèt pas cap lingua franca aumens al començament, pr’amor que, segon la region, èra ja parlada una autra lenga (lo basc, l’occitan, lo flamenc, lo franco-provençal, etc). Pasmens, e malgrat qu’uèi es una lenga pas viva, la sieuna importància lingüistica sus d’autras lengas actualas es nauta ; balhèt plusors paraulas a l’olandés e encara a lo francés. E foguèt una lenga decisiva a l’ora de formar-se lo grop de lengas d’oïl. Sonque pr’açò es una lenga o grop dialectal que merita èsser pus estudiat a nivèl filologic, car la sieuna importància lingüistica a l’Euròpa occidentala medievala es plan naut.