GUILHÈM DELS BAUÇ
CAM.- La figura istorica de Guilhem Ir dels Bauç (1155-1218) es encara uèi lo jorn plan polemica. D’en primièr, pr’amor que foguèt, a mai de nòble, conegut trobador a l’epòca de la crosada internacionala contra los càtars de 1209. Encara uèi es malaisit comprene qu’un occitan e mai trobador, poguèsse èsser al costat de la crida papala contra lo sieu meteis pòble. Puèi, pr’amor de la sieuna mòrt, que demòstra que foguèt brica aimat pel pòble. D’un autre costat, la sieuna preséncia a l’armada dels crosats pendent la crosada demòstra que i aguèron tanben fòrça occitans (nòbles) que causiguèron lo costat francés e pas l’occitano-catalan.
Guilhèm dels Bauç foguèt prince d’Aurenja dempuèi l’an 1182 fins a la sieuna mòrt. Nascut a Valclusa, foguèt filh del primièr Prince d’Aurenja, reconegut per l’Emperaire germànic. La sieuna maire foguèt Tibora de Montpelhièr, princesa d’Aurenja, de familha de trobaires. Encara en 1215 Frederic IInd li balhèt tot lo Reialme d’Arles e Viena.
Mas çò que balhèt una màger coneissença de Guilhèm dels Bauç a l’epòca foguèt se mostrar d’un biais clar al costat dels crosats. Enemic declarat del comte raimondin Raimond VIn, participèt en la crosada francesa contra Occitània. En 1216 foguèt arrestat a Avinhon e puèi liberat.
La sieuna fin foguèt òrre; pendent la sètge d’Avinhon, en junh de 1218 foguèt aucit d’un biais plan crudèl; foguèt escorgat quand encara èra viu pel pòble. Puèi encara foguèt copat a troces. Los filhs demorèron dempuèi alavetz sens reialme e lo demandèron fins a l’an 1257 quand lo títol foguèt balhat al nòu comte de Provença, Carles 1r d’Anjou.
Mecenas e trobaire
Guilhèm Ir dels Bauç foguèt tanplan mecenes de trobaires, un òme plan culte e e tanben trobador. De la sieuna òbra, totun, sonque ne son demorats tres poèmas; Be m meraveill de vos, En Raimbaut, Liautatz ses tricharia e En Gui, un tort mi menassatz.
Un pretzfach plan curiós se debanèt quora Guilhèm Ir raubèt un mercadièr francés que demanèt de justícia puèi al rei francés Felip August. Pasmens, lo meteis reis reconeguèt que podiá pas i balhar de justícia pr’amor lo prètzfach “s’èra debanat plan luenh”, un biais de dire que França aviá pas de jurisdiccion en Provença.
Lo mercadièr alara cridèt Guilhèm Ir a una trapa. L’envièt a la sieuna vila nativa e ailà l’arrestèt. Puèi demanèt d’argent per çò qu’aviá patit. E Guilhèm Ir paguèt d’argent per la sieuna libertat. Quora tornava a Provença, foguèt tornamai capturat per un autre nòble e calguèt tornar a pagar per la sieuna libertat. Lo prètzfach sonque demostrèt a uèlhs de nòbles e lo pòble que la sieuna intelligéncia e prudéncia foguèron pas gaire grandas.
Cossí que siá, rebrembar que lo Rei d’Arles e Prince d’Aurenja, Guilhèm Ir, foguèt al costat dels crosats pr’amor, benlèu de la siuena enemistat amb lo comte de Tolosa e de Provença demòstra que pas totes los nòbles occitans demorèron al costat del pòble occitan nimai dels bons òmes, tanben coneguts coma catars. La crida papala aprés la sieuna mòrt per atacar los erètges d’Avinhon que l’avián aucit tanben demòstra que lo movement crosat aguèt fòrça implicacions politicas e pas sonque religiosas pr’amor qu’es encara plan malaisit pensar que i aguèron de catars en aquela vila provençala.
