LA BATALHA DE VILADAMAT (1467)
CAM.- La celèbra batalha de Viladamat, un vilatge situat al parçan catalan del Naut Empordan, aguèt luòc lo 21 de novembre de 1467 e foguèt una estonanta victòria de l’armada de Joan d’Anjou, loctenent e filh de Rainièr d’Anjou (lo bon), Comte de Barcelona entre los ans 1466 e 1472 aprés la marcha de Pèire de Portugal de Catalonha. D’efièch, Rainièr èra estat nomenat Comte de Barcelona sonque divèrses meses abans de la batalha, un títol que caliá sumar al de Comte de Provença e Duc d’Anjou, mas tanben rei de Napòls e Sicília e de Jerusalèm. La batalha se desvolopèt dins la Guèrra Civila Catalana (1462-1472).
Pendent la batalha, los catalans poguèron empresonar fòrça dirigents militars de l’armada reiala de Joan II, rei d’Aragon. Pasmens, a la batalha, tanben i participèt lo jove prince Ferran II que poguèt pas èsser capturat pels catalans e poguèt fugir e tornar amb lo rei Joan II pr’amor que viatjèt d’ailà e fins a Tarragona en vaissèl.
Lo prètzfach es que Rainièr lo bon jamai foguèt en Catalonha e decidiguèt i enviar al sieu filh, lo Duc de Lorena dempuèi lo sieu nomenament coma nòu Comte de Barcelona. Rainièr foguèt confirmat pels catalans en 1466 e ja en abril de 1467 Joan d’Anjou arribèt a Catalonha amb una armada aprés crosar França dempuèi Lorena. De soslinhar que Joan d’Anjou, lo duc de Lorena, aviá tanben lo supòrt del sieu amic lo rei de Francça, Loís XIn.
L’arribada de l’armada de Rainièr
Aprés corsar los Pirenèus doncas, lo lorenc assagèt de conquistar Girona e i comencèt lo sètge. Totun, aquel anèt brica plan e pendent lo mes d’agost foguèt abandonat (un assaig d’assaut foguèt realizat pendent lo 7 de julhèt mas capitèt pas). A mai, l’arribada d’una armada reiala dirigida pel prince Ferran tanben representava un grand dangièr se l’armada lorenca arribava pas a Barcelona. Las osts lorencas i arribèron lo 3 de setembre de 1467.
La marcha de l’armada lorenca e catalana entraïnèt màgers conquistas a Girona per part de l’armada reiala. Dempuèi Tarragona lo rei d’Aragon Joan IIn sortiguèt amb una flòta reiala, que desbarquèt a Sant Martí d’Empúries lo 2 d’octubre de 1467 e que poguèt, fin finala, dintrar a Girona lo 27 del meteis mes. Mas quora la flòta reiala tornava a Tarragona, la cavalariá e infantariá reialas patiguèron una grèva desfacha al part batalhièr de Viladamat.
Lo 21 de novembre de 1467 l’armada reiala protegissiá una cargament de blat que se dirigissiá a Girona. Los òmes de Ferran foguèron sorpreses per l’armada catalana e lorenca dirigida pel Comte de Campobasso, lo Comte de Vaudemont e Pere Joan Ferrer, prèp del vilatge de Viladamat.
L’armada reiala aragonesa patiguèt una tras que grèva desfacha e de nòbles coma lo Mèstre de Montesa, lo castelan d’Amposta, Loís Hijar o los barons de Monjolivo e Rodrigo Rebolledo foguèron capturats per l’infantariá e cavalariá lorenca e catalana. Pasmens, los catalans descobriguèron que lo prince Ferran, que deviá èsser tanben entre los presonièrs, èra fugit.
Per d’istorians coma Jaume Vicens Vives, Joan II e Ferran d’Aragon confirmèron, amb la desfacha de Viladamat, que la guèrra contra los rebèls catalans seriá longa, tras que longa. “Avián tornat a pèrdre l’Empordan, çò diguèt Vicens Vives. E calguèt se n’anar vèrs Tarragona ont èra a mand de morir la maire de Ferran, mòrta en febrièr de 1468”.
D’un autre costat, Viladamat tanben entraïnèt de consequéncias dins l’armada e politica catalanas. Sonque arribar a Barcelona en 1467 lo duc de Lorena Joan d’Anjou aguèt ja fòrça problèmas amb la Diputacion e lo Parlament catalans pr’amor de la sieuna autoritat qüestionada un còp e autre. Viladamat entraïnèt una màger somission dels catalans al rei Rainièr.
Joan d’Anjou ordonèt arrestar un conselhièr del govèrn catalan e divèrses autres mai per atemptat contra la seguretat publica , car volián pas adaptar l’”usatge” ‘’Princeps namque’’. Puèi foguèron executats.
D’autres encara, los mascarats, qu’esconjuravan per la tornada de Joan II, foguèron empresonats e especejats de biais publica. Dempuèi decembre de 1467, lo Duc de Lorena sortiguèt dempuèi Barcelona vèrs l’Empordan. E Comencèt lo sètge de Sant Martí d’Empúries en abril de 1468, e puèi del castèl de Begur. Ambedos vilatges foguèron conquistats per de catalans e de lorencs pauc aprés e l’Empordan tornèt a demorar segur pel govèrn de Catalonha.
