LA CONQUISTA DE BAGDAD (1300)
La naissença de Mahmud Ghazan (1271-1304) entraïnèt un cambiament geopolitic en Asia que tanben provocariá de cambiaments prigonds sus la taula de la geoestrategia d’aquela epòca e luòc. Ghazan, que puèi seriá tanplan conegut coma Ghazan Kan foguèt sobeiran de Pèrsia entre 1295 e l’an 1304 e entre las màgers conquistas d’aquel monarca islamic (mas mongòl) i a la de la vila de Bagdad en l’an 1300.
Ghazan foguèt al començament crestian e puèi venguèt bodista. Ghazan arribèt a balhar d’argent per bastir un temple bodista a la region. Quora los oirat Nawruz se revoltèron, s’alièt amb Qaidu, kan dels kanats mongòls d’Ogodei e Tschgatai. Pendent 10 ans defensèt la frontièra dels oirat Nawruz. Quora moriguèt lo kan de Pèrsia, Ghazan poguèt pas venir lo nòu monarca e Gaykhatu foguèt nomenat nòu kan dels persans.
Pasmens, aprés Gaikhatu perdèt lo tròn, Ghazan conquistèt lo poder. Abracèt la religion islamica e aital aguèt mai de supòrt. De monedas persas de l’epòca lo nomenan sobeiran per la gràcia de Dieu e pas delegat del kan de China. Malgrat aquò, Ghazan volguèt pas jamai participar als afars de l’Orda d’Aur. E volguèt pas balhar de supòrt militar als sieus monarcas, los sieus ancians aliats.
Per çò que tòca als mongòls, foguèt partidari d’unificar totes los territòris conquistats pels mongòls jos Temur kan coma monarca. Balhèt d’ajuda als paisans e l’economia venguèt pus prospèra amb Ghazan. Ajudèt l’art e la sciéncia a s’espandir e lo meteis Ghazan estudièt plan d’istòria naturala, de medecina e d’astronomia. Gahzan parlèt mongòl, persan, indian, caishmir, tibetan, chinés e franc (latin).
Ghazan foguèt nomenat kan de Pèrsia en 1295 e lèu patiguèt divèrsas revòltas intèrnas. Totun, la man de Ghazan poguèt finir aquelas revòltas. E los movements militars entraïnèron la conquista de Siria. Lèu enebiguèt lo cristianisme a la region e la mòrt de totes los dirigents religioses crestians e josieus. Aital es descrich a l’istòria del patriarca oriental Mar Yaballahans. Los temples bodistas foguèron barrats e totes los bodistas fugiguèron a China o Tibet.
La consquista mongòla de Bagdad
En 1299 Ghazan kan comencèt una expedicion militara contra la Siria dels mamelocs amb l’ajuda del rei d’Armenia Hethum IInd. Lèu conquistèt Alep e puèi desfachèt los mamelocs a la batalha d’Homs lo meteis an. Ghazan dintrèt a Bagdad entre lo desembre de 1299 e genièr de 1300. Sonque la part pus nauta de la vila demorèt isolada encara un temps mai.
Daissèt 10.000 mongòls en Siria e tornèt a Pèrsia un temps. La tòca èra i tornar lèu, benlèu en 1301, e atacar Egipte. Los mongòls ataquèron fins a Jerusalèm. En julhèt de 1300, los crosats bastiguèron un pichonèla flòta per atacar la còsta siriana e egipciana, mas Siria tornèt a èsser conquistada pels mamelocs. Los crosats èran d’aliats de Ghazan e assagèron de bastir una basa militara a l’ilal de Ruad, en la còsta siriana. Caliá esperar l’arribada de l’armada de Ghazan kan. Mas lo monarca persan arribèt pas e los crosats abandonèron aquela basa militara e se n’anèron a Chipre. Los mamelocs conquistèron Ruad en 1302.
En 1301 Ghazan envièt 60.000 òmes a Siria que, pasmens, ataquèron pas de biais general los mamelocs e sonque volguèron los resistir. Abans de la fin del meteis an l’armada mongòla s’èra retirada tornarmai. En 1301 Gahazan kan demanèt d’ajuda militara al papa de Roma. Voliá, aquò desiá, bastir un estat crosat crestian en la region per arrestar los mamelocs. Totun i aguèt pas cap d’acòrdi diplomatic.
En 1303 l’armada mongòla de 80.000 cavalièrs, a mai d’una armada del reialme d’Armenia, tornèt a atacar los mamelocs mas patiguèron una òrra desfacha al prat batalhièr a Marj al-Saffar, prèp de Damasc. Aquel foguèt lo darrièr còp que Gahzan kan ataquèt Siria. Dempuèi alara la sieuna obession foguèt bastir una armada gigantassa per defensar Pèrsia. Pasmens, Ghazan kan, lo conquistaire de Bagdad, moriguèt pr’amor d’una malautiá en 1304. Lo sieu fraire Oljeitu foguèt nomenat nòu kan dels mongòls de Pèrsia.
