LA BATALHA DE CRAVANT (1423)
CAM.- La batalha de Cravant es una de las batalhas pus importantas de la part finala de la Guèrra de Cent Ans entre Anglatèrra e l’estat francés. Aguèt luòc lo 31 de julhèt de l’an 1423 e uèi es situada prèp del vilatge de Cravant, en Borgonha, en un pont e ga del flume Yonne. La batalha foguèt una polida capitada per las armadas anglesa e borgonhesa.
La batalha foguèt consequéncia d’una ofensiva premanida per lo dalfin Carles, que, pendent la prima d’aquel an comencèt a envasir Borgonha. L’armada francesa èra pas tota francesa, pr’amor que, a mai de franceses, tanben i aviá una armada d’escoceses, de catalans e de lombards. Aquela armada plurinacionala comencèt l’ofensiva en tot assajar de conquistar la vila de Cravant. Foguèt demanada d’ajuda e la Duquesa de Borgonha comencèt a amassar una armada e demanar tanben lo supòrt del sieu aliat l’anglés, per assajar de sauvar Cravant. Fin finala, ambedoas armadas se trobèron al prat batalhièr lo 29 de julhèt de 1423.
Al prat batalhièr
Los aliats angleses e borgonheses comencèron a premanir una estrategia militara per assajar de ganhar la batalha contra los franceses e lors aliats. Caliá situar al davant la cavalariá, mas sens de cavals. Los arquièrs tanben foguèron avisats e situats en ambedós costats de la linha anglesa, coma èra costuma a l’epòca. En mai d’aquò, tanben foguèron sepelits centenars de pals ponchuts qu’avián coma tòca arrestar la cavalariá francesa. La batalha comencèt a 10 oras del matin.
Los dirigents angleses foguèron Thomas Montacute, Comte de Salisbury e Lord Willoughby. L’armada anglesa e borgonhesa aviá en aquel moment mai de 4.000 òmes dont la mitat angleses e 1.500 òmes d’infantariá dont 500 angleses e 1.000 borgonheses, 1.500 arquièrs angleses e qualcunes balestièrs borgonheses a mai de 40 canons d’artilhariá.
Los franceses, d’un autre costat, èran dirigits per Sir John Stewart de Darnley e lo Comte de Vendòma. A l’armada i aviá fins a 4.000 escoceses e tanben una pichona armada de cavalièrs e òmes d’infantariá catalans e aragoneses, a mai de qualcunes lombards. Segon aquò lo camp francés èra fins a un tresen màger que l’anglés.
Los arquièrs escoceses foguèron los primièrs a començar la batalha. L’artilhariá aliada tanben comencèt a far fuòc amb l’ajuda dels arquièrs angleses e tanben dels balestièrs. Puèi, los angleses comencèron a crosar lo flume per un ga. Una part de l’armada ataquèt los escoceses sul pont. L’armada francesa e aliats demorèron desseparats. Los escoceses perdèron fins a 3.000 òmes per defensar lo pont. 2.000 foguèron faches presonièrs amb lo Comte de Vendòma e Darnley.
Los borgonheses alavetz envièron la cavalariá, que trinquèt totalament la linha francesa. Aprés aquò, totes los aliats franceses e los meteisses franceses fugiguèron del prat batalhièr. Totun, e malgrat la capitada, pas gaire mai ataquèron los angleses e los borgonheses amasa. Los franceses encara patirián una pièger desfacha a Verneuil abans de començar a ganhar de batalha en batalha que los menariá a signar una patz amb los angleses qu’obligava aquestes a se n’anar, fin finala, de tot lo nòrd francés.
